Na pewno wielu z nas borykało się już z problemem pojawiających się w jamie ustnej zmian takich jak afty, oparzenia, wykwity lub rany dające dolegliwości bólowe. Często są to niegroźne dolegliwości, z którymi możemy walczyć wykorzystując szeroką gamę preparatów dostępnych w aptekach. Czasami jednak zdarza się, że problemy te są manifestacją chorób ogólnoustrojowych, wyprzedzających niekiedy nawet o kilka lat pojawienie się pierwszych symptomów choroby w narządzie, z którego bierze ona początek.
Spis treści
Czego objawem mogą być zmiany w jamie ustnej?
Zdrowie jamy ustnej - kiedy do lekarza?
Czego objawem mogą być zmiany w jamie ustnej?
Spośród najczęściej spotykanych schorzeń ogólnoustrojowych, których objawy można zauważyć w obrębie jamy ustnej, należy wspomnieć o cukrzycy, niedoborach witaminowych, anemii, białaczkach, refluksie żołądkowo-przełykowym, chorobie Crohna, ale także o bulimii i anoreksji.
Warto mieć na uwadze fakt, że poprzez skrupulatne badanie jamy ustnej w gabinecie stomatologicznym, możliwe jest zdiagnozowanie i wczesne wykrycie czasami ciężkiej choroby ogólnej.
Rodzaje zmian w jamie ustnej
Wśród zmian na błonie śluzowej jamy ustnej dających dolegliwości, najczęściej obserwujemy afty, oparzenia oraz większe owrzodzenia.
Afty – przyczyny i preparaty do leczenia
Afty są to owrzodzenia o charakterze płytkiej nadżerki, pokrywa je biały nalot i otacza rumieniowate, zapalne obrzeże. Zazwyczaj są małe, od kilku do kilkunastu milimetrów. Pojawiają się zwykle pojedynczo i dotyczą ludzi młodych, chociaż obserwuje się także pojawienie się aft urazowych u osób starszych użytkujących ruchome uzupełniania protetyczne. Afty goją się samoistnie w ciągu kilku dni (czasem tygodni), lecz bardzo często dochodzi do nawrotu.
Jeśli nawroty bolących nadżerek występują częściej niż raz w roku, może to sugerować powracające aftowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej.
W leczeniu słabo gojących się aft pomocne jest stosowanie np. Dezaftan Med, Tactisept i Sachol. na błony śluzowe. W tym celu, przed pójściem spać należy delikatnie osuszyć aftę czystym gazikiem i nałożyć wybrany preparat na to miejsce. Do płukania stosujemy raczej środki łagodnie działające jak wyciąg z rumianku, szałwia, liść maliny czy łopian lekarski.
W okresie występowania aft w jamie ustnej należy zrezygnować ze spożywania alkoholu, gorących i kwaśnych potraw i napojów, ostrych przypraw, czekolady i owoców cytrusowych.
Diagnostyka aft nie nastręcza trudności, zwykle można je rozpoznać na podstawie oględzin. Ważniejszy wydaje się powód ich pojawienia się w jamie ustnej. Jeśli są to afty tzw. małe lub urazowe, zwykle usunięcie problemu którym jest zazwyczaj przeszkoda mechaniczna (nawisające wypełnienie, niedopasowana proteza lub inne uzupełnienie protetyczne) rozwiązuje problem. Jeśli jednak afty słabo się goją należy wziąć pod uwagę inną przyczynę jak np. niedobory żelaza, kwasu foliowego (uzupełnieniem mogą być preparaty np. Acidum Folicum Hasco, Folik), witamin z grupy B (np. Vitaminum B Complex), niedobory immunologiczne lub zaburzenia hematologiczne.
Poparzenia i owrzodzenia
Poparzenia, zwłaszcza te niegroźne pochodzenia pokarmowego leczymy podobnie. Na pewno każdy z nas niejednokrotnie miał możliwość doświadczyć tego przykrego w skutkach zdarzenia. Poparzeniu ulega najczęściej język i podniebienie na skutek picia lub jedzenia gorących pokarmów i napojów lub ostrych potraw zawierających np. papryczki chili. Poparzenia goi się z reguły w ciągu 14 dni a już po 3-4 dniach obserwujemy ulgę, zwykłe chłodzenie jamy ustnej kostkami lodu lub chłodnymi napojami łagodzi objawy, pomocne mogą okazać się łagodzące płukanki z szałwii i rumianku. Spośród płynów do płukania jamy ustnej poleca się wybierać te nie zawierających alkoholu, a więc np. Meridol, Elmex oraz Colgate. Jeśli jednak oparzenie nie goi się po ok. dwóch tygodniach, należy skontaktować się ze stomatologiem.
W przypadku owrzodzeń sprawa wygląda nieco inaczej, ponieważ ich przyczyny mogą być wielorakie. Niezależnie od pochodzenia rany, nigdy nie należy lekceważyć niegojącej się rany, ponieważ może ona być przyczyną poważnej choroby układowej lub nawet nowotworu.
Przyczyny powstawania owrzodzeń mogą być różne i mogą mieć zarówno charakter zakaźny jak i niezakaźny:
Owrzodzenia bakteryjne: owrzodzenia te są bardzo bolesne, występuje ślinotok, charakterystyczny słodkawy zapach z ust, podwyższona temperatura ciała, powiększenie i bolesność węzłów chłonnych;
Owrzodzenia wirusowe: początkowymi zmianami są liczne pęcherzyki, które szybko pękają i powodują powstanie nadżerek. Widoczne są białe ogniska z rąbkiem przebarwienia w otoczeniu. Są bardzo bolesne, zauważamy powiększenie węzłów chłonnych oraz podwyższoną temperaturę ciała;
Owrzodzenia grzybicze: są to białawe naloty, po których usunięciu rana krwawi. Zwykle obserwujemy u pacjentów stosujących długotrwale antybiotykoterapię. Zwykle w takich przypadkach lekarz zaleca płukanie np. Nystatyną - w postaci proszku do sporządzania zawiesiny;
Owrzodzenia fizyczne: powstają na skutek bodźców mechanicznych (pourazowe, odleżynowe); termiczne, chemiczne, popromienne;
Owrzodzenia w chorobach układowych takich jak białaczka, agranulocytoza, niedobory witaminowe, bulimia. Często owrzodzenia w jamie ustnej są pierwszą manifestacją choroby;
Owrzodzenia gruźlicze;
Owrzodzenia kiłowe;
Owrzodzenia nowotworowe: zwykle jest niebolesne, chyba że towarzyszy mu nadważenie bakteryjne. Jest płaskie i często niecharakterystyczne. Brzegi owrzodzenia są zgrubiałe, twarde, dno kraterowate, rana występująca na wargach jest pokryta strupem, a w jamie ustnej często występuje wysięk;
Owrzodzenia w schorzeniach układowych: w białaczce, owrzodzenie błony śluzowej jamy ustnej jest niekiedy pierwszym objawem choroby. Występuje w postaci pojedynczych, głębokich, pokrytych martwiczymi masami, mało bolesnych owrzodzeń. Towarzyszącym objawem jest krwawienie z dziąseł oraz krwawe wylewy podśluzówkowe. Z ust wydziela się gnilny zapach.
W przebiegu agranulocytozy owrzodzenia występują na błonie śluzowej warg, policzków, podniebienia, dziąseł, pokryte są białosinym nalotem i pozbawione odczynu zapalnego. Owrzodzenia na tle niewydolności krążenia mogą być rozległe, nieregularnego kształtu i szerzyć się obwodowo i w głąb aż do kości. Brak odczynu zapalnego, występuje natomiast rozchwianie i wypadanie zębów.
W tych przypadkach konieczne jest leczenie przede wszystkim choroby podstawowej.
Zdrowie jamy ustnej - kiedy do lekarza?
Pamiętajmy o okresowych wizytach w gabinecie stomatologicznym i dbałości o zdrowie jamy ustnej. Gdy problem niestety już się pojawił, niekiedy możemy sami sobie pomóc stosując leki dostępne w aptekach bez recepty. Gdy jednak problem nie znika pomimo naszych starań i stosowanych leków, nie bagatelizujmy problemu, zbadajmy się, sprawdźmy, czy nasz organizm nie wysyła nam sygnału o dokuczających mu niedoborach witaminowych, zaburzeniach hormonalnych lub o rozpoczynającej się właśnie poważnej chorobie. Im wcześniejsza diagnostyka i rozpoznanie choroby tym większe szanse na wyleczenie.
redaktor: Dina Dąbrowska
ostatnia zmiana: 14.04.2023 13:27:39
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.