Witamina C jest najbardziej znaną i najczęściej stosowaną ze wszystkich witamin. Kojarzymy ją głównie jako środek poprawiający odporność i pomagający zwalczać infekcje. Ale to tylko jedno z jej prozdrowotnych działań. Witamina C jest niezbędnym czynnikiem w wielu ważnych reakcjach i przemianach w naszym organizmie. Nazwa witaminy C, czyli kwas L (+) askorbinowy, (kwas askorbowy) pochodzi od słowa scorbutus, oznaczającego szkorbut - chorobę wywołaną znacznym niedoborem tej witaminy.
Obejrzyj film o witaminie C!
Spis treści
Czy można przyjmować witaminę C bez ograniczeń?
Rola witaminy C w pielęgnacji skóry
Rola witaminy C
silny antyoksydant, neutralizujący wolne rodniki, które mogą uszkadzać DNA, białka i lipidy zwiększając ryzyko wystąpienia nowotworów
ważny składnik w syntezie kolagenu, białka tkanki łącznej. Kolagen jest między innymi odpowiedzialny za elastyczność skóry
poprawia funkcjonowanie układu odpornościowego, poprzez zwiększenie aktywności limfocytów
zmniejsza ryzyko rozwoju nowotworu żołądka, gdyż hamuje przemianę azotanów do rakotwórczych nitrozoamin
zwiększa przyswajanie żelaza, dlatego bywa dodawana do preparatów zawierających ten pierwiastek. Lek na receptę Sorbifer Durules zawiera siarczan żelaza i kwas askorbinowy.
zwiększa wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego
Skutki niedoboru witaminy C
Znaczny niedobór witaminy C prowadzi do szkorbutu, inaczej zwanego gnilcem. Choroba ta jest wynikiem zaburzeń w syntezie kolagenu.
Objawy to obrzmienie dziąseł i wypadanie zębów, zmiany skórne w postaci punktowych krwawych wylewów, ból i osłabienie kończyn.
Szkorbut dotyczył głównie marynarzy podczas długich rejsów, gdy pozbawieni byli dostępu do świeżych warzyw i owoców. W XIX wieku marynarka angielska w ramach profilaktyki wprowadziła nakaz spożywania cytryn na swoich okrętach.
We współczesnym świecie choroba ta praktycznie nie występuje, ponieważ całkowity brak witaminy C w pożywieniu musi trwać około 120 dni, aby pojawiły się objawy chorobowe.
Obecnie częściej spotykamy się z hipowitaminozą w wyniku niedostatecznej podaży tej witaminy w pożywieniu lub zwiększonego zapotrzebowania.
Objawy niedoboru kwasu askorbinowego to:
zmęczenie i zmniejszona wydolność fizyczna
zwiększona podatność na infekcje
kruchość drobnych naczyń krwionośnych i łatwość występowania sińców.
pogorszenie gojenia się ran
krwawienia z dziąseł
Występowanie witaminy C
Witamina C występuje w świeżych warzywach i owocach, oraz ziołach. Bogate źródło kwasu askorbinowego to:
porzeczki
owoce cytrusowe
natka pietruszki
papryka
kapusta
pomidory
owoce jarzębiny
ziele pokrzywy
Witamina C jest bardzo wrażliwa na wysoką temperaturę, światło, tlen i szybko ulega rozkładowi, dlatego też w trakcie gotowania tracimy znaczną jej ilość, nawet do 50% wyjściowej ilości.
Ponieważ witamina C bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie, łatwo przechodzi do naparu podczas parzenia ziół, bogatych w tę witaminę, na przykład ziela pokrzywy. Jednak duża jej część ulega rozkładowi w wyniku działania wysokiej temperatury wody, użytej do zaparzania.
Większość zwierząt posiada zdolność syntetyzowania wystarczającej ilości kwasu askorbinowego, w związku z czym nie muszą dostarczać tej witaminy swojemu organizmowi z zewnątrz. Takiej cechy nie mają jednak między innymi człowiek, małpy naczelne i świnka morska.
Ze względu na swoje właściwości hamowania reakcji utleniania, witamina C jest powszechnie dodawana do żywności przedłużając jej trwałość. Kwas askorbinowy jako dodatek konserwujący posiada symbol E300, a jego pochodne odpowiednio E301, E302, E304.
Zalecana dawka witaminy C
Zapotrzebowanie na witaminę C nie jest jednakowe dla wszystkich i zależy od wielu czynników, między innymi wieku i ogólnej kondycji organizmu.
Zalecana dawka dla dorosłego człowieka to 60-75 mg dziennie.
Zwiększone zapotrzebowanie występuje u osób:
będących pod wpływem przewlekłego stresu
palących papierosy
nadużywających alkoholu
z nadciśnieniem
z cukrzycą
kobiet w ciąży i karmiących
sportowców
Czy można przyjmować witaminę C bez ograniczeń?
Witamina C nie kumuluje się w organizmie, a jej nadmiar jest usuwany z moczem, w postaci niezmienionej lub metabolitów. Dlatego też w przypadku tej witaminy nie ma niebezpieczeństwa przedawkowania, chociaż przyjmowanie dużych dawek kwasu askorbinowego przez dłuższy okres czasu może przyczynić się do powstawania kamieni nerkowych. Jednym z końcowych produktów jej przemiany jest kwas szczawiowy, a wzrost jego stężenia w moczu przyczynia się do formowania nierozpuszczalnych złogów szczawianu wapnia.
Suplementacja witaminy C
Witamina C jest bardzo nietrwała. Jej rozkładowi sprzyja wysoka temperatura, kontakt z powietrzem i ekspozycja na światło.
Chociaż warzywa i owoce zawierają witaminę C, to podczas obróbki termicznej większą jej część tracimy. Dlatego też w wielu przypadkach wskazana jest dodatkowa suplementacja.
W aptekach można zakupić leki bez recepty lub suplementy diety z witaminą C w postaci:
tabletek lub kapsułek do połykania (np. Vitaminum C Teva 200 mg, Olimp Gold-Vit C 1000),
tabletek musujących do rozpuszczania w wodzie (np. Ascorvita),
tabletek/pastylek do ssania (np. Solgar Witamina C 500 mg),
saszetek (np. Ascolip),
proszku (np. Ekamedica 100% Naturalna Witamina C),
oraz tzw. "shotów" (np. Gold-Vit C 2000 Shot).
Dostępne są również preparaty z witaminą C pochodzenia naturalnego, np. w Acerola Plus, Acerola Grinovita.
Rola witaminy C w pielęgnacji skóry
Witamina C jest ważnym składnikiem kosmetyków przeciwzmarszczkowych, gdyż poprzez swoje działanie antyoksydacyjne hamuje proces starzenia, w tym fotostarzenia, pod wpływem promieniowania UVA. Jest również niezbędnym składnikiem wspomagającym tworzenie kolagenu w skórze.
Witamina C ma właściwości rozjaśniające skórę i poprawiające jej koloryt.
Większość preparatów stosowanych na skórę zawiera witaminę C w stężeniu od 8 do 20%, a za najaktywniejsze uważa się stężenie 15%.
Dodawanie większych stężeń jest bezcelowe, gdyż nie powoduje to zwiększonego wchłaniania witaminy C przez naskórek.
Problemem z zastosowaniem witaminy C w kosmetykach jest jej duża niestabilność. Stężenie witaminy C w kremie umieszczonym w tradycyjnym słoiczku maleje nawet o połowę już po miesiącu od otwarcia, na skutek kontaktu z tlenem z powietrza.
W celu poprawy trwałości kosmetyków, zaczęto stosować pochodne witaminy C lub witaminę w formie suchego proszku, który łączy się z roztworem serum tuż przed pierwszym użyciem (np. serum Synchrovit C).
Kolejnym problemem wynikającym z jej rozpuszczalności w wodzie, a nie w tłuszczach, jest słabe przenikanie witaminy C w głąb skóry przez lipidowe warstwy naskórka. Rozwiązaniem jest umieszczenie jej w liposomach - mikroskopijnych pęcherzykach otoczonych podwójną warstwą lipidową, posiadających wewnątrz roztwór wodny. Dzięki swojej budowie liposomy mają duże powinowactwo do błony komórkowej i pełnią rolę nośników dla substancji, które same nie mogą przeniknąć w głąb skóry.
Obecnie wprowadzane są do produkcji kosmetyków substancje (np. tetraizopalmitynian askorbylu) będące pochodną witaminy C, a rozpuszczalne w tłuszczach, z łatwością przenikające barierę lipidową i wykazujące aktywność już przy stężeniu 1-3%. Jednak są to substancje dużo droższe od witaminy C.
W razie jakichkolwiek wątpliwości, zawsze możesz zadać pytanie farmaceutom GdziePoLek.
redaktor: Dina Dąbrowska
ostatnia zmiana: 14.04.2023 13:59:49
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.