Opieka nad osobą leżącą

Spis treści

Higiena osoby leżącej

Preparaty do pielęgnacji skóry

Zapobieganie i leczenie odleżyn

Regulacja pracy układu pokarmowego

Codzienna aktywność i rehabilitacja

Pomoc dla osoby chorej lub starszej leżącej w domu

Higiena osoby leżącej

Środki myjące

Codzienne mycie osoby leżącej wymaga odpowiednich środków. Jeśli skóra jest sucha lub podrażniona, do kąpieli można stosować emolienty, te same, które wykorzystuje się do pielęgnacji skóry dzieci i niemowląt.

W aptekach dostępne są również pianki, kremy, chusteczki, czy materiałowe rękawice, przeznaczone do mycia osób leżących, bez użycia wody. Takie rozwiązanie sprawdza się zwłaszcza przy pielęgnacji okolic krocza, podczas wymiany produktów chłonnych.

Pieluchomajtki, majtki chłonne i podkłady

W aptekach dostępne są wyroby medyczne, takie jak:

• pieluchomajtki: zapinane w pasie na rzepy, dedykowane zwłaszcza do stosowania u pacjentów całkowicie unieruchomionych,

• majtki chłonne: wciągane majtki z warstwą chłonną, polecane dla osób, które mogą wstać do toalety, jednak mają, np. problem z nietrzymaniem moczu lub niekontrolowaną defekacją,

• podkłady higieniczne: mogą służyć jako zabezpieczenie pościeli przed wilgocią lub zabrudzeniem, mogącym powstać, np. podczas zmiany produktu chłonnego.

Pieluchomajtki i majtki chłonne występują w różnych rozmiarach oraz mają różne stopnie chłonności. Dlatego zanim zdecydujemy się na zakup, warto zastanowić się czemu mają służyć oraz zmierzyć osobę chorą w pasie, aby dobrać odpowiedni rozmiar produktu.

Jeśli pacjent otrzyma e-zlecenie (elektroniczne zlecenie obowiązujące od stycznia 2020 r.) od lekarza POZ lub lekarza specjalisty, może zakupić wyroby medyczne, takie jak wkładki anatomiczne, pieluchomajtki, majtki chłonne, czy podkłady z częściową refundacją NFZ. Dofinansowanie przysługuje osobom ubezpieczonym, cierpiącym na nietrzymanie moczu lub stolca, a o jego wystawieniu decyduje lekarz.

Preparaty do pielęgnacji skóry

• Kremy, maści i balsamy z mocznikiem o stężeniu 5-15% mają silne działanie nawilżające i przeznaczone są do pielęgnacji skóry suchej, szorstkiej i zrogowaciałej. Preparaty z mocznikiem pozwalają na długotrwałe nawilżenie skóry oraz łagodzą objawy podrażnienia. Produkt polecany jest również do stosowania u osób chorych na cukrzycę.

• Maści i kremy z pantenolem i alantoiną dzięki właściwościom regenerującym i odbudowującym naskórek, mogą być stosowane w celu redukcji podrażnień i zapobieganiu odparzeń, powstałych podczas długotrwałego stosowania pieluchomajtek, czy majtek chłonnych przez osoby unieruchomione.

• Preparaty z cynkiem to maści i kremy o działaniu antyseptycznym, ochronnym i łagodzącym. Mogą być pomocne w likwidacji niewielkich zadrapań i otarć powstałych, m.in. podczas stosowania produktów chłonnych u osób leżących, czy odparzeń na skutek kontaktu skóry z moczem lub kałem.

• U osób po radio- i chemioterapii konieczne może okazać się zastosowanie specjalnych kosmetyków do pielęgnacji skóry.

Zapobieganie i leczenie odleżyn

Odleżyny powstają w wyniku miejscowego niedokrwienia, spowodowanego długotrwałym uciskiem na naczynie krwionośne. Są to miejsca martwicze na skórze, obserwowane początkowo jako zasinienia, które z upływem czasu mogą przekształcić się w trudno gojącą się, cieknącą ranę. W innym artykule szczegółowo opisujemy - Jak zapobiegać i leczyć odleżyny?

Regulacja pracy układu pokarmowego

Likwidacja zaparć

Zaparcia to częsty problem u osób długotrwale unieruchomionych. Brak aktywności fizycznej spowalnia pracę przewodu pokarmowego i prowadzi do problemów z wypróżnianiem. Dlatego do codziennej diety osoby leżącej warto wprowadzić preparaty, np. z makrogolem, czy laktulozą, które działają łagodnie i pozwolą zlikwidować zaparcia.

Jeśli zajdzie taka konieczność, zastosować można również preparaty o działaniu przeczyszczającym, np. z senesem lub bisakodylem, które działają drażniąco na jelita, ułatwiając defekację. Produkty te należy jednak stosować doraźnie, gdyż ich codzienne stosowanie mogłoby prowadzić do odwodnienia lub rozleniwić jelita, dając efekt odwrotny do zamierzonego.

Poprawa łaknienia

Osoba leżąca często narzeka na brak apetytu. Osoby chore przewlekle, przyjmujące leki, np. przeciwnowotworowe, borykają się z wymiotami oraz brakiem łaknienia. (O tym, jak opiekować się pacjentem onkologicznym piszmy również tutaj.) W takich sytuacjach konieczne może okazać się podawanie specjalnych zestawów witamin czy herbatek na apetyt. Jeśli zajdzie taka konieczność, warto skonsultować się z lekarzem, który może polecić przyjmowanie leków na poprawiających łaknienia, dostępnych na receptę.

Osoby mające problemy z połykaniem mogą również skorzystać z żywności medycznej, w postaci płynnych drinków, np. ze zwiększoną zawartością białka, które można kupić w aptece bez recepty.

Codzienna aktywność i rehabilitacja

Ważną rolę odgrywa również codzienna rehabilitacja, dlatego warto zwrócić się o pomoc do fizjoterapeuty, który dobierze odpowiedni zestaw codziennych ćwiczeń. Jeśli to możliwe, należy pobudzać również pracę mózgu, zachęcając osobę leżącą do rozmowy, czytania książek, czy rozwiązywania krzyżówek.

Należy dbać o zdrowie psychiczne osoby unieruchomionej, a każdy niepokojący stan skonsultować z lekarzem psychiatrą lub psychologiem, gdyż pacjenci niesprawni fizycznie bardzo często popadają w depresję, która również wymaga odpowiedniego leczenia.

Pomoc dla osoby chorej lub starszej leżącej w domu

Obowiązek opieki nad osobą bliską, np. chorą na nowotwór, czy po udarze, spada często na rodzinę niespodziewanie. Wymaga organizacji i odpowiedniego planu, a nawet rezygnacji z dotychczas wykonywanej pracy.

Jeśli ktoś z rodziny podejmie się opieki na osobą starszą, czy chorą, może ubiegać się o zasiłek opiekuńczy. Wszystkim osobom powyżej 75. roku życia, niezdolnym do samodzielnej egzystencji przysługuje również dofinansowanie w postaci dodatku lub zasiłku pielęgnacyjnego.

Jeśli potrzeba jest pomoc z zewnątrz, można ubiegać się, np. o wizyty domowe pracownika MOPS-u, czy pielęgniarki. W określonych przypadkach i po dopełnieniu formalności usługa taka, może być świadczona bezpłatnie lub za ustaloną opłatą. Aby uzyskać pomoc, należy zgłosić się do Ośrodka Pomocy Społecznej.