Jakie leki szkodzą zębom?

Spis treści

Które leki mogą szkodzić na zęby?

Leki przebarwiające zęby

Leki osłabiające stan zębów

Leki przyspieszające rozwój próchnicy

Jak zapobiec uszkodzeniom zębów przez leki?

Które leki mogą szkodzić na zęby?

Leki mają wpływ na stan zębów z różnych powodów. Mogą one silnie przebarwiać zęby (preparaty żelaza, fluor, chlorheksydyna, tetracykliny), osłabiać ogólny stan zębów (glikokortykosteroidy, bifosfoniany), czy też przyspieszać rozwój próchnicy (leki na astmę, alergię, tabletki do ssania oraz syropy). Pamiętajmy jednak, że zwykle nie jest to powodem, by zaprzestać ich stosowania, zwłaszcza jeśli były zalecone przez lekarza. Dodatkowo, problemy z zębami mogą wystąpić tylko u niektórych pacjentów. Potraktujmy to więc jako sygnał, że przy konieczności przyjmowania tych preparatów, konieczna jest również szczególna dbałość o higienę jamy ustnej.

Leki przebarwiające zęby

Preparaty żelaza zabarwiające zęby

Preparaty żelaza stosowane są w zapobieganiu niedokrwistości. Żelazo w postaci płynnej podczas picia osadza się na zębach tworząc trudny do usunięcia, ciemny osad, który nie znika po myciu zębów i może wymagać profesjonalnego wybielania.

Fluor powodujący plamy na zębach

W sytuacji zbyt dużej podaży fluoru dochodzi do nadżerki szkliwa, czyli fluorozy. Fluor występuje w wodzie pitnej, pożywieniu oraz produktach stomatologicznych - pastach do zębów oraz płynach do płukania jamy ustnej. Nadmierna ilość fluoru powoduje, że zęby stają się kruche oraz powstają na nich przebarwienia. W pierwszym etapie na zębach powstają białe, prążkowane plamy. W kolejnych etapach zaawansowania fluorozy, widoczne są nieestetyczne, brązowe plamy, zagłębienia, a nawet zauważalna może być zmiana kształtu zęba.

Przebarwienia na zębach po chlorheksydynie

Preparaty z chlorheksydyną działają przeciwzapalnie i przeciwbólowo na stan zapalny dziąseł oraz zalecane są po zabiegach stomatologicznych. Przy zbyt długim stosowaniu chlorheksydyna może powodować brunatne przebarwienia na zębach, języku oraz wypełnieniach zębów. Przebarwienia w niektórych wypadkach ciężko usunąć z wypełnień i plomby mogą wymagać wymiany na nowe.

Przebarwienia na zębach po tetracyklinach

Tetracykliny należą do grupy antybiotyków, które najczęściej zalecane są przez lekarzy w leczeniu trądziku oraz ropnych zakażeń skóry. Tetracykliny wchłaniane są do kości i zębów. W tkankach tych wiążą jony wapnia. Może to powodować niedorozwój i uszkodzenie szkliwa (tak zwaną hipoplazję szkliwa). Na zębach widoczne są wówczas przebarwienia, często w kolorze brązowym. Mogą pojawić się również zagłębienia (pofałdowania) na powierzchni zębów. Kiedy warstwa szkliwa jest bardzo cienka, zęby są bardziej podatne na rozwój próchnicy.

Leki osłabiające stan zębów

Osłabienie zębów po glikokortykosteroidach

Glikokortykosteroidy należą do leków przeciwzapalnych i immunosupresyjnych. Podczas ich stosowania może pojawiać się suchość w ustach (co sprzyja rozwojowi próchnicy) oraz ból i owrzodzenia błon śluzowych jamy ustnej (choroby dziąseł). Hamowany jest również proces rozwoju komórek tworzących tkankę zębinową. Podczas stosowania GKS zmniejszona jest produkcja kolagenu i zaburzone jest wchłanianie wapnia do tkanek, co wpływa na rozwój i funkcjonowanie kości i zębów. Zęby mogą okazać się kruche i podatne na uszkodzenia.

Bifosfoniany a martwica kości szczęki

Bifosfoniany należą do leków stosowanych przy osteoporozie. W przypadku kuracji lekami z tej grupy może dojść do zniszczeń i martwicy kości szczęki. Zęby mogą stać się ruchome. Pojawić się może także stan zapalny dziąseł. Jego leczenie w tej sytuacji jest utrudnione, ponieważ bifosfoniany utrudniają gojenie się ran. Charakterystycznym objawem dla martwicy kości spowodowanymi lekami z tej grupy jest obniżenie dziąseł i odsłonienie kości żuchwy lub szczęki.

Leki przyspieszające rozwój próchnicy

Leki na astmę a rozwój próchnicy

W przypadku stosowania wziewnych aerozoli przeciwastmatycznych, podczas wdechu część proszku pozostaje w jamie ustnej. Proszek ten zawiera substancje pomocnicze leku, między innymi laktozę, która należy do dwucukrów. Osadzająca się między zębami laktoza może być czynnikiem powodującym próchnicę. Dodatkowo, leki na astmę (oraz m.in. leki na alergię) wysuszają śluzówkę jamy ustnej, zmniejszając ilość śliny (która pomaga usuwać resztki pokarmów oraz wyrównuje i utrzymuje prawidłowe pH w jamie ustnej), co również sprzyja rozwojowi próchnicy.

Tabletki do ssania a erozja szkliwa

W przypadku bólu gardła lub podrażnienia strun głosowych pacjenci często sięgają po tabletki do ssania. Tabletki te najczęściej zawierają dużą ilość cukru. Podczas stosowania, tabletki znajdują się długo w jamie ustnej do momentu rozpuszczenia, przez co zęby szczególnie narażone są na powstawanie próchnicy.

Wpływ syropów na rozwój próchnicy

Leki w postaci syropu wpływają niekorzystnie na stan zębów ze względu na swoją gęstą konsystencję oraz bardzo dużą zawartością cukru. Syrop przeciwbólowy lub przeciwkaszlowy u najmłodszych pacjentów podawany jest przez rodziców często w środku nocy, przez co pozostaje on na zębach przez resztę nocy i znacznie zwiększa ryzyko powstania próchnicy.

Jak zapobiec uszkodzeniom zębów przez leki?

• Przede wszystkim, po zastosowaniu leków barwiących lub pozostających po aplikacji w jamie ustnej (np. leki wziewne), należy umyć zęby lub przepłukać jamę ustną wodą. Preparaty żelaza można pić przez słomkę, dzięki czemu unikniemy obmywania zębów barwiącym roztworem.

• Produkty z chlorheksydyną można stosować nie dłużej niż przez 15 dni.

• Kiedy zęby są osłabione po stosowaniu leków (gdy zauważalne są wgłębienia i uszkodzenia szkliwa), warto stosować szczoteczkę do zębów z miękkim włosiem, która nie podrażni dodatkowo powierzchni zębów oraz pastę do zębów z fluorem lub hydroksyapatytem, które wzmocnią zęby.

• Podczas stosowania antybiotyków doustnych (tetracykliny), należy pamiętać o stosowaniu probiotyku uzupełniającego florę bakteryjną.

• W przypadku leków, które wysuszają śluzówkę jamy ustnej (niektóre leki na astmę, alergię, chorobę lokomocyjną, leki przeciwdepresyjne oraz moczopędne), trzeba pamiętać o piciu wody, by nawodnić organizm i nie doprowadzić do nadmiernego wysuszenia śluzówki.

• Dla utrzymania zdrowia zębów warto również zapytać farmaceutę w aptece o dostępność zamienników leku bez dodatku cukru w przypadku np. tabletek do ssania na gardło czy syropów dla dzieci. Stosowane są wówczas w zamian cukru prostego substancje, które nie wpływają negatywnie na stan zębów.

• Kiedy niepokoimy się o stan jamy ustnej, należy zasięgnąć porady stomatologa, który w razie potrzeby wskaże nam drogę, jak zadbać o zęby w określonej sytuacji.