Czy można dokonać gradacji siły działania niesteroidowych leków przeciwzapalnych?

Zauważył Pan kwestię dawki, która jest jednym z podstawowych narzędzi służących do gradacji siły działania leku. Wielu autorów uważa, że ekwiwalentne (równoważne) dawki niesteroidowych leków przeciwzapalnych wykazują podobne działanie. Różnią się natomiast budową chemiczną, parametrami farmakokinetycznymi (np. czas działania) czy odmiennym wpływem na rożne formy cyklooksygenazy. Różnice mogą również wynikać z możliwych działań niepożądanych i przeciwwskazań do stosowania.

I tak powszechnie stosowany podział leków przeciwbólowych opiera się na tak zwanej drabinie analgetycznej WHO powiązanej z grupą terapeutyczną leków przeciwbólowych. W tym narzędziu NLPZ są ujęte jako jedna grupa. Analgetyki nieopioidowe to I stopień, słabe opioidy - II stopień, oraz najsilniejsze – silne opioidy (III stopień). Tutaj różnice w potencjale przeciwbólowym (możliwości zwalczenia bólu o większym nasileniu) są silnie zaznaczone, w zależności od stopnia tej drabiny. Więcej na ten temat:
https://www.gdziepolek.pl/kategorie/leki-przeciwbolowe https://www.gdziepolek.pl/artykuly/jakie-leki-przeciwbolowe-stosowac https://www.gdziepolek.pl/kategorie/narkotyczne-leki-przeciwbolowe-opioidy

Można jednak zetknąć się z próbami oszacowania siły działania NLPZ za pomocą tzw. wskaźnika NNT (numer needed to treat). W przypadku leków przeciwbólowych wartość NNT wskazuje, u ilu pacjentów musi zostać zastosowany dany lek (w porównaniu z placebo), aby u jednego uzyskać przynajmniej 50% zmniejszenie dolegliwości. Najbardziej skuteczne leki będą cechować się wartością poniżej 2,0.

Wskaźnik ten ma swoje ograniczenia i można spotkać się z zastrzeżeniami, aby traktować go i interpretować z ostrożnością. Ze względu na to, że tak zwane badanie porównawcze leków między sobą (head to head) nie są powszechne, ilość danych może być ograniczona. Jak zaznaczyłam na wstępie - dawka nadal jest kluczowa (diklofenak w dawce 100 mg będzie mieć niższą wartość NNT w porównaniu z diklofenakiem w dawce 50 mg). Przykładowe wykorzystanie tego narzędzia wraz z wyszczególnieniem dawek NLPZ, jakich dotyczy porównanie można prześledzić w poniższej publikacji: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1855338/

Jeśli chodzi o rodzaj bólu to rzeczywiście poszczególne substancje są w niektórych przypadkach preferencyjne - np. diklofenak czy meloksykam przy bólach narządu ruchu. Ale już ból głowy cechuje się dużą indywidualnością w preferencjach pacjenta i skuteczności. Ból zęba jest bólem który często jest już bólem silnym i tutaj może wskazany być lek przeciwbólowy złożony. Z kolei bóle neuropatyczne na ogół nie będą dobrze reagować na leczenie NLPZ, ponieważ nie mają podłoża zapalnego.