Wśród przybywających z Ukrainy uchodźców są także medycy, w tym farmaceuci oraz technicy farmaceutyczni. Wielu z nich chciałoby podjąć pracę w swoim wyuczonym zawodzie na terenie naszego kraju. Czy ukraińscy farmaceuci mogą legalnie podjąć zatrudnienie w polskich aptekach?
12 marca 2022 roku przyjęto ustawę o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z wojną na terenie tego kraju. Wprowadza ona wiele ułatwień, jeśli chodzi o możliwość legalnego podjęcia pracy przez obywateli Ukrainy.
Spis treści
Czy farmaceuta z Ukrainy może wykonywać zawód w polskiej aptece?
Jak wyglądają procedury uznania kwalifikacji farmaceuty spoza Unii Europejskiej?
Na ile biegła powinna być znajomość języka polskiego do pracy w aptece?
FEW i egzamin językowy - czy to już wszystko?
Czy uchodźcy powinni mieć ułatwioną ścieżkę zatrudnienia w aptece? Środowisko podzielone
Gdzie farmaceuta z Ukrainy może szukać pomocnych informacji w sprawie podjęcia pracy?
Czy farmaceuta z Ukrainy może wykonywać zawód w polskiej aptece?
Pomimo wspomnianych ułatwień dla zawodów medycznych, jedynie dla lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarek i położnych wprowadzono pewne uproszczenia (m.in. brak wymogu znajomości języka polskiego). To, co wzbudza pewne kontrowersje - nie poczyniono takich kroków w stosunku do farmaceutów i techników farmaceutycznych. Oznacza to, że podjęcie pracy w tych profesjach obwarowane jest koniecznością formalnego uznania uprawnień zawodowych oraz zaliczeniem egzaminu z języka polskiego. Bez podjęcia tych kroków możliwe jest zatrudnienie w aptece, ale wyłącznie na stanowisku niefachowym (na przykład jako pomoc apteczna czy pracownik biurowy).
Jak wyglądają procedury uznania kwalifikacji farmaceuty spoza Unii Europejskiej?
Farmaceuta spoza Unii Europejskiej, aby wykonywać zawód w Polsce, ma do wyboru jedną z dwóch ścieżek. Przepisy ustawy o zawodzie farmaceuty stanowią, że kwalifikacje do wykonywania zawodu farmaceuty - w przypadku wykształcenia uzyskanego poza krajami wspólnoty europejskiej - posiada osoba, która:
posiada dyplom farmaceuty wydany w innym państwie niż państwo członkowskie, poświadczający ukończenie co najmniej pięcioletnich studiów i świadectwo złożenia Farmaceutycznego Egzaminu Weryfikacyjnego, zwanego dalej „FEW”;
posiada dyplom wydany przez państwo inne niż państwo członkowskie, potwierdzający ukończenie co najmniej pięcioletnich studiów na kierunku farmacja, obejmujących co najmniej sześciomiesięczną praktykę zawodową w aptece, uznany w Rzeczypospolitej Polskiej za równoważny z dyplomem i tytułem magistra farmacji uzyskiwanym w Rzeczypospolitej Polskiej zgodnie z przepisami o szkolnictwie wyższym i nauce oraz potwierdzający, że spełnione zostały minimalne wymagania dotyczące kształcenia określone w przepisach prawa Unii Europejskiej;
Jak widać jedną z możliwości jest przystąpienie do Farmaceutycznego Egzaminu Weryfikacyjnego (FEW), który odbywa się w języku polskim i trwa 4 godziny. Jest on odpłatny - opłata za FEW wynosi aktualnie 650 złotych. Jej wysokość może jednak ulegać zmianie, ponieważ jest uzależniona od średniego wynagrodzenia. Przepisy precyzują, że "farmaceuta wnosi opłatę egzaminacyjną w wysokości nie wyższej niż 25% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku za ubiegły rok, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, w drodze obwieszczenia, do dnia 15 stycznia każdego roku".
FEW organizowany jest dwa razy do roku i składa się z 200 pytań testowych zawierających pięć odpowiedzi jednokrotnego wyboru. Aby go zdać, należy zdobyć minimum 60% punktów. Warto zaznaczyć, że dyplom uprawniający do złożenia wniosku o FEW musi być zalegalizowany przez konsula RP właściwego dla kraju, w którym dokument został wydany lub musi być opatrzony urzędowym potwierdzeniem autentyczności (tak zwane apostille). Konieczne będzie także tłumaczenie przysięgłe dyplomu na język polski. Szczegółowe informacje o FEW - m.in. jak złożyć wniosek czy jakie dokumenty dołączyć - można znaleźć na stronie Centrum Egzaminów Medycznych.
W trakcie Farmaceutycznego Egzaminu Weryfikacyjnego sprawdzana będzie znajomość następujących zagadnień:
biomedyczne podstawy farmacji
fizykochemiczne podstawy farmacji
analiza, synteza i technologia leków
biofarmacja i skutki działania leków
praktyka farmaceutyczna
Druga procedura to nostryfikacja dyplomu, która przeprowadzają uczelnie wyższe. Jest ona odpłatna, chociaż istnieje możliwość starania się o obniżenie lub zwolnienie z opłaty. W tym przypadku każdy Wydział Farmaceutyczny posiada własne wewnętrzne zarządzenia i procedury dotyczące nostryfikacji zagranicznego dyplomu. O szczegóły dotyczące dokumentów i wymagań należy więc dowiadywać się bezpośrednio na wybranej uczelni. Jeśli Rada Wydziału stwierdzi w toku postępowania, że występują różnice w programie studiów lub w czasie ich trwania, to może zdecydować o konieczności uzupełnienia przez kandydata braków. W praktyce może to oznaczać, że trzeba będzie zdać brakujące egzaminy czy odbyć półroczną praktykę, jako integralną część studiów. Taki właśnie tok nauczania obowiązuje bowiem obecnie w Polsce na wydziałach farmaceutycznych - trwają one 5 lat, ale ich nieodłączną częścią jest sześciomiesięczny staż zawodowy. Daje to łącznie 5,5 roku zdobywania wiedzy, w celu uzyskania Prawa Wykonywania Zawodu.
Na ile biegła powinna być znajomość języka polskiego do pracy w aptece?
Poziom znajomości języka polskiego reguluje rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 marca 2022 roku w sprawie potwierdzania znajomości języka polskiego koniecznej do wykonywania zawodu farmaceuty na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Zakres znajomości polszczyzny wymagany w celu podjęcia pracy w zawodzie farmaceuty powinien być na tyle szeroki, aby umożliwić płynne czytanie, pisanie i wypowiadanie się, a sprawdzany jest za pomocą odpłatnego egzaminu.
W szczególności oczekiwana jest umiejętność czytania i rozumienia tekstu pisanego, zwłaszcza literatury i piśmiennictwa farmaceutycznego oraz przepisów prawa obowiązujących w Polsce z naciskiem na paragrafy regulujące wykonywanie zawodu farmaceuty. Wymagane jest komunikatywne porozumiewania się z innymi zawodami medycznymi i pacjentami, szczególnie w zakresie udzielania im przystępnych oraz zrozumiałych porad i informacji. Jeśli chodzi o pisanie, to kandydat powinien wykazać się umiejętnością pisania zgodnie z zasadami gramatyki i ortografii języka polskiego, co ma umożliwić w szczególności prawidłowe prowadzenie dokumentacji związanej z wykonywaną pracą.
Egzamin językowy składa się z czterech części obejmujących dyktando, test sprawdzający rozumienie ze słuchu, czytanie i rozumienie tekstu pisanego oraz sprawdzenie umiejętności mówienia poprzez symulację udzielania porady pacjentom. Aby zdać egzamin, należy uzyskać co najmniej 60% maksymalnej liczby punktów.
Egzamin przeprowadza się na pisemny wniosek składany do Naczelnej Rady Aptekarskiej, która jest organem Naczelnej Izby Aptekarskiej. Opłata za egzamin wynosi 30% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłaty nagród z zysku za ubiegły rok, ogłaszanego w roku poprzedzającym rok, w którym wnioskodawca wnosi opłatę za egzamin, w drodze obwieszczenia, przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” lub 7,5% wynagrodzenia, w przypadku ponownego przystąpienia do egzaminu za przeprowadzenie każdej z części egzaminu. W 2022 roku opłata za egzamin z języka polskiego wynosi 1696,63 PLN.
Do egzaminu językowego można przystąpić dopiero po nostryfikacji dyplomu lub po uzyskaniu zaświadczenia o zdaniu Farmaceutycznego Egzaminu Weryfikacyjnego. Informacje na temat egzaminu językowego można znaleźć w specjalnej zakładce na stronie NIA.
Informacji o kursach językowych dla medyków można szukać na stronie Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego.
FEW i egzamin językowy - czy to już wszystko?
Farmaceutyczny Egzamin Weryfikacyjny oraz dokument poświadczający znajomość języka polskiego nie wystarczą, aby podjąć pracę w aptece. Zawód farmaceuty może wykonywać tylko osoba posiadająca prawo wykonywania zawodu farmaceuty (PWZ), która złożyła ślubowanie i jest wpisana do rejestru farmaceutów. Aby uzyskać PWZ, obcokrajowiec spoza Unii Europejskiej powinien zwrócić się do NRA (Naczelnej Rady Aptekarskiej) z odpowiednim wnioskiem. Po przyznaniu PWZ farmaceuta zobowiązany jest do złożenia ślubowania przed Prezesem Naczelnej Rady Aptekarskiej.
W Polsce przynależność do samorządu zawodowego jest obowiązkowa dla osób wykonujących zawód farmaceuty. Posiadając już Prawo Wykonywania Zawodu należy zgłosić się do okręgowej izby aptekarskiej działającej na terenie, na którym podjęło się zatrudnienie w zawodzie. Izba ta dokona wpisu do prowadzonego przez siebie rejestru farmaceutów.
Czy uchodźcy powinni mieć ułatwioną ścieżkę zatrudnienia w aptece? Środowisko podzielone
Temat ułatwienia zatrudnienia farmaceutów z Ukrainy okazał się kontrowersyjny. Grupa organizacji branżowych wystosowała apel do polityków, w którym zawnioskowano o zastosowanie procedury uproszczonej w stosunku do magistrów farmacji oraz techników farmaceutycznych. Uzasadniono go chęcią pomocy zarówno samym uchodźcom, jak i faktem, że mogliby oni wzmocnić obsadę personalną polskich aptek.
Nie wszyscy polscy farmaceuci wykazali jednak entuzjazm do tego pomysłu. Niechętni mu wskazują, że dopuszczenie do pracy osób bez odpowiedniego przeszkolenia w polskich realiach oraz bez adekwatnej znajomości języka mogłoby sprowadzić zagrożenie dla jakości świadczonych w aptekach usług i bezpieczeństwa pacjentów. Wskazują przy tym na duże rozbieżności pomiędzy polskim a ukraińskim systemem ochrony zdrowia.
Pojawiły się także głosy, że możliwość nazbyt szybkiej inkorporacji magistrów farmacji z Ukrainy może prowadzić do patologii, polegających na pozyskiwaniu takiego personelu wyłącznie dla spełnienia "na papierze" wymogu obecności farmaceuty w aptece, co de facto nie będzie służyć ani polskim pacjentom, ani samym uchodźcom.
Inni z kolei wskazują na "drugą stronę medalu" - w Polsce pojawiło się ponad 2 mln uchodźców z Ukrainy i nie można wykluczyć, że będzie ich nadal przybywać. Polscy farmaceuci w znikomym stopniu posługują się językiem ukraińskim. Kto zatem lepiej od ukraińskich farmaceutów mógłby obsłużyć uchodźców ze wschodu? Czy odpowiedni nadzór polskich kolegów byłby w takim przypadku wystarczający?
Gdzie farmaceuta z Ukrainy może szukać pomocnych informacji w sprawie podjęcia pracy?
Wszelkie aktualne informacje dotyczące legalnego zatrudniania uchodźców z Ukrainy w Polsce można znaleźć na stronach rządowych. Bazę wiedzy - także zawierającą oferty pracy - stworzyła również Naczelna Izba Aptekarska.