Amantadyna (amantadine)

Amantadyna to pochodna adamantanu o wielokierunkowym działaniu.

Substancja ma działanie przeciwwirusowe. Hamuje replikację wirusów przez wpływ na ich materiał genetyczny, dzięki czemu znalazła zastosowanie w leczeniu grypy typu A u osób dorosłych.

Amantadyna ułatwia uwalnianie dopaminy w organizmie, dlatego jest również stosowana w leczeniu objawów choroby Parkinsona, takich jak np. drżenie rąk, sztywność mięśni.

W Polsce leki z amantadyną dostępne są w postaci tabletek lub kapsułek doustnych oraz roztworu do iniekcji.

Od niedawna jeden z polskich lekarzy rozpoczął badania nad wykorzystaniem dostępnych w Polsce leków z amantadyną w leczeniu pacjentów z COVID-19. Jak podaje, efekty terapii widoczne są już nawet po 48 godzinach od jej rozpoczęcia. Na ten moment nie ma natomiast oficjalnych rekomendacji potwierdzających bezpieczeństwo i skuteczność takiej terapii.

W Polsce leki z amantadyną dostępne są wyłącznie na receptę i powinny być stosowane po konsultacji z lekarzem.

Aktualizacja 11 luty 2022 r. 

Prof. Adam Barczyk ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, który kierował badaniem klinicznym w Górnośląskim Centrum Medycznym, na konferencji prasowej Ministerstwa Zdrowia przekazał informację, iż w populacji pacjentów chorych na COVID-19 leczonych w szpitalu nie ma żadnych różnic, pomiędzy tymi pacjentami, którzy otrzymywali amantadynę a tymi, którzy byli leczeni placebo.

Jednocześnie poinformował, iż zwrócił się do prezesa Agencji Badań Medycznych o zaprzestanie rekrutacji pacjentów i zakończenie badania nad skutecznością amantadyny w leczeniu pacjentów z COVID-19. 

Jak podkreślił prof. Barczyk, nadal można będzie prowadzić badania w innych ośrodkach, jednak na ten moment nie ma podstaw, aby twierdzić, iż amantadyna w jakikolwiek sposób pomaga pacjentom z COVID-19.

Aktualizacja 13 grudnia 2021 r.

10 grudnia 2021 czasopismo "Communications Biology" zamieściło sprostowanie do artykułu o amantadynie. Wyraźnie zaznaczono w tytule, że wyniki uzyskano in-vitro, a więc bez udziału ludzi w badaniach. Usunięto także zdanie, które brzmiało “Proponujemy zatem amantadynę jako nowy, tani, łatwo dostępny i skuteczny sposób leczenia COVID-19”.

Aktualizacja grudzień 2021 r.

1 grudnia 2021 roku, w czasopiśmie "Communications Biology" (należącym do grupy Nature) ukazał się artykuł opisujący blokującą aktywność amantadyny w stosunku do wiroporyn - białek znajdującego się w otoczce wirusa SARS-CoV-2.

Wiroporyna to kanał jonowy, który tworzy w błonie komórek ludzkich otwory, przez co modyfikuje i zaburza ich funkcje. Wygaszenie aktywności wiroporyn na poziomie komórkowym mogłoby zmniejszać obrzęki powstające w drogach oddechowych oraz redukować poziom czynników zapalnych.

Badania przeprowadzono wyłącznie na komórkach żaby szponiastej (Xenopus laevis). Należy więc zaznaczyć, że obserwacji poczynionych tylko w warunkach laboratoryjnych nie można przenosić na działanie substancji u człowieka. Takiej ocenie służą badania kliniczne, które w przypadku amantadyny nadal trwają. Aktualne wytyczne farmakoterapii COVID-19 (wersja 2.9 z 14.10.2021 roku) opracowane przez Agencję Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, nie zalecają stosowania amantadyny u chorych z COVID-19 poza badaniem klinicznym.

Aktualizacja marzec 2021 r.

W najnowszym numerze czasopisma "Viruses” naukowcy z podlegającego pod niemieckie Ministerstwo Zdrowia - Instytutu Roberta Kocha w Berlinie we współpracy z profesorem Wojciechem Danyszem, opublikowali interesujący raport pt.: „Amantadine inhibits SARS-CoV-2 in vitro”, czyli „Amantadyna hamuje SARS-CoV-2 in vitro.” dotyczący potencjalnej skuteczności amantadyny w zwalczaniu koronawirusa SARS-CoV-2. Naukowcy odkryli, iż amantadyna wykazuje skuteczność, gdy jest podana w wysokich, potencjalnie toksycznych dawkach. Aby jednak zmniejszyć ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, lek może być podawany w postaci wziewów lub kropli donosowych. Prowadzone są dalsze badania, które moją udowodnić bezpieczeństwo tego typu terapii. 

Zgodnie z opublikowanym przez dr Bodnara schematem dawkowania, dawka dobowa leku podawanego doustnie nie powinna przekraczać 600 mg. 

Aktualizacja luty 2021 r. 

Podczas badań nad wykorzystaniem amantadyny wyszczególniono kilka chorób, w których substancja ta mogłaby znaleźć zastosowanie, jest to m.in. urazowe uszkodzenie mózgu (TBI), zmęczenie (np. w stwardnieniu rozsianym i pląsawica Huntingtona). Badania przedkliniczne wskazują na terapeutyczny potencjał amantadyny w kilku dalszych wskazaniach, takich jak: depresja, urazy rdzenia kręgowego czy neuroprotekcja w stwardnieniu rozsianym. Na ten moment trwają badania, nie rozszerzono wskazań do stosowania leków z amantadyną w schorzeniach innych niż profilaktyka i leczenie grypy typu A oraz leczenie objawów choroby Parkinsona.

Aktualizacja styczeń 2021 r.

Agencja Badań Medycznych w odpowiedzi na zlecenie ministra zdrowia Adama Niedzielskiego sfinansowała badanie dotyczące zastosowania amantadyny w zapobieganiu progresji i leczeniu objawów COVID-19. Badanie ma na celu potwierdzić napływające doniesienia o jej skuteczności. Projekt realizuje siedem ogólnopolskich ośrodków w Lublinie, Warszawie, Rzeszowie, Grudziądzu i Wyszkowie.