Alergie - jak rozpoznać i leczyć?

Spis treści

Skąd bierze się alergia?

Jakie są objawy alergii?

Jak zdiagnozować alergię?

Alergia – leczenie i odczulanie

Pielęgnacja skóry skłonnej do alergii

Preparaty neutralizujące alergeny

Skąd bierze się alergia?

Alergia jest stanem nadwrażliwości organizmu na substancje niegroźne dla zdrowia, tzw. alergeny. Układ odpornościowy traktuje ją jako element zagrażający zdrowiu, co wywołuje reakcję mającą na celu jego neutralizację. Pierwszy kontakt z alergenem prowadzi do wytworzenia przeciwciał (IgE), które w trakcie ponownego zetknięcia z daną substancją, prowadzą do uwolnienia z komórek układu odpornościowego tzw. mediatorów odczynu alergicznego (histamina, serotonina, prostaglandyny, leukotrieny). Skutkuje to rozszerzeniem naczyń krwionośnych, zwiększoną przepuszczalnością ściany naczyniowej, oraz skurczem mięśni gładkich, co powoduje typowe objawy alergii.

Jakie są objawy alergii?

• ból brzucha, biegunka, wzdęcia,

• ból w klatce piersiowej, problemy z oddychaniem, kaszel,

• problemy z przełykaniem,

• swędzenie oraz łzawienie oczu,

• bóle głowy,

• kichanie, katar, utrata powonienia,

• zaczerwienienie, opuchnięcie, swędzenie skóry.

U każdego chorego alergia może przebiegać w inny sposób. Czasami diagnozowana jest już u niemowląt, ale zdarza się, że do alergologa trafiają osoby starsze, nigdy wcześniej nie cierpiące na tą przypadłość. Jeśli zaobserwowałeś u siebie lub swojego dziecka objawy alergii, skonsultuj się z lekarzem. Możesz też skorzystać z telekonsultacji z alergologiem lub telekonsultacji z alergologiem dziecięcym.

Żadnych objawów alergii nie należy bagatelizować, gdyż mogą one prowadzić do tzw. wstrząsu anafilaktycznego (uogólniona, natychmiastowa reakcja nadwrażliwości), który jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia. W takiej sytuacji należy jak najszybciej (o ile to możliwe) odizolować chorego od czynnika wywołującego reakcję, podać choremu lek, jeżeli posiada go przy sobie, oraz wezwać pogotowie. Do przyjazdu pogotowia należy monitorować ciśnienie krwi, liczbę oddechów, częstość akcji serca, a jeżeli to konieczne, udzielić pierwszej pomocy.

Jak zdiagnozować alergię?

Diagnostyka chorób alergicznych stanowi bardzo duże wyzwanie zarówno dla internistów, jak i alergologów. Objawy alergii są często nieswoiste i sam wywiad nie daje pełnego obrazu choroby. Bardzo często lekarz zleca dodatkowo wykonania punktowych testów skórnych (nadwrażliwość wczesna), badań kontaktowych (nadwrażliwość typu późnego), a w razie dalszych wątpliwości kieruje na badanie stężenia swoistych przeciwciał IgE w surowicy krwi. Istnieje możliwość przeprowadzenia bardziej szczegółowej diagnostyki dla potwierdzenia postawionego już rozpoznania: próba prowokacyjna z metacholiną (astma), doustna próba prowokacyjna (alergie pokarmowe), wziernikowanie nosa (alergiczny nieżyt nosa).

W aptekach dostępne są testy do wstępnej diagnostyki alergii pozwalające wykryć we krwi podwyższony poziom przeciwciał IgE, które towarzyszą alergii (pokarmowej, wziewnej, kontaktowej), np.:

ALLERGY-Check test na alergię			Test na alergię na sierść psa i kota Diather

Więcej o testach na alergię można przeczytać tutaj: Testy alergiczne z apteki

Alergia – leczenie i odczulanie

Leczenie chorób alergicznych opiera się przede wszystkim na eliminacji czynnika wywołującego reakcję. Jest to zazwyczaj najtrudniejszy etap w terapii, często niemożliwy do osiągnięcia (alergie wziewne, alergie nieznanego pochodzenia).

Jedyną dostępną obecnie metodą leczenia przyczynowego chorób alergicznych jest tzw. „odczulanie” (immunoterapia alergenowa). O kwalifikacji do leczenia decyduje lekarz alergolog.

Leki na alergię bez recepty

W aptece bez recepty można otrzymać leki doustne w postaci tabletek do połykania, tabletek do rozpuszczania w jamie ustnej, syropów lub kropli o działaniu przeciwhistaminowym (hamują wydzielanie histaminy, odpowiedzialnej za uciążliwe objawy alergii) zawierające:

• cetyryzynę (np. Allertec WZF, Zyrtec UCB),

• lewocetyryzynę (np. Lirra Gem, Contrahist Allergy),

• desloratadynę (np. Flynise),

• loratadynę (np. Claritine Allergy, Flonidan Control),

• feksofenadynę (np. Allegra, Allertec Fexo),

• bilastynę (np. Bilaxten),

• dimetynden (np. Fenistil).

Jeśli cierpisz na alergiczne zapalenie spojówek, atopowe zapalenie rogówki lub po prostu ze względu na kontakt z alergenem dokucza Ci łzawienie, zaczerwienienie i świąd oczu, to możesz zastosować przeciwalergiczne krople do oczu, zawierające:

• ketotifen - lek przeciwhistaminowy I generacji (np. Zabak),

• olopatadynę - lek przeciwhistaminowy II generacji (np. Oftahist),

• kromoglikan sodowy - lek z grupy kromonów, który zapobiega powstaniu reakcji alergicznej - w odróżnieniu od poprzednich leków, ten aby był skuteczny należy podać przed kontaktem z alergenem (np. Polcrom).

W przypadku nasilenia kataru siennego, poza preparatami doustnymi, można sięgnąć po krople lub aerozole do nosa zawierające substancje przeciwhistaminowe, takie jak:

• dimetynden (np. Otrivin Allergy),

• mepiraminę (np. Sinumedin),

• azelastynę (np. Acatar Allergy),

W leczeniu alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa sprawdzi się mometazon (np. Nasometin Control, Aleric Spray) - steryd o działaniu przeciwzapalnym.

W przypadku skórnych reakcji alergicznych, np. po ugryzieniu przez owada, zastosować można krem z hydrokortyzonem (np. Maxicortan) lub żel z przeciwhistaminowym dimetyndenem (np. Fenistil).

Leki przeciwalergiczne dostępne na receptę

Jeśli leczenie preparatami dostępnymi bez recepty nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, lekarz może zalecić zastosowanie leków dostępnych na receptę, np. zawierających sterydy o wysokim stężeniu substancji czynnej, leki o działaniu immunosupresyjnym, leki przeciwleukotrienowe czy metyloksantyny. Do leków na alergię dostępnych wyłącznie na receptę należą też tabletki doustne i syropy zawierające przeciwhistaminową rupatadynę (np. tabletki Rupafin i Rupurix, syrop Rupafin) oraz większe opakowania lub dawki leków zawierających substancje, takie jak cetyryzyna, lewocetyryzyna, desloratadyna, loratadyna, feksofenadyna czy bilastyna.

Zioła na alergię

W aptekach dostępne są też ziołowe preparaty, które mogą okazać się pomocne w łagodzeniu objawów alergii. Do roślin, które można wykorzystać w leczeniu alergii zalicza się, m.in.:

• czarnuszka - olej z nasion czarnuszki zawiera tymochinon, który hamuje wydzielanie histaminy i działa przeciwzapalnie. W aptekach można zakupić olej (np. Czarnuszka Oleovitum) oraz kapsułki (np. Czarnuszka OleoVitum),

• wiesiołek - olej z wiesiołka zawiera nienasycone kwasy tłuszczowe, które pomagają w odbudowie bariery hydro-lipidowej naskórka w przebiegu atopowego zapalenia skóry i zmniejszają ryzyko wystąpienia skórnych objawów alergicznych. W aptekach dostępny jest w postaci oleju lub kapsułek (np. Oeparol) oraz maści do stosowania na skórę (np. Linoeparol Intensive),

• pachnotka bazyliowata - ziele pachnotki zawiera kwercetynę, która działa przeciwhistaminowo. W aptekach dostępne są kapsułki na alergię zawierające ekstrakt z pachnotki (np. Allergocaps) oraz musujące tabletki z wapnem (np. Allertec),

• pokrzywa - ziele pokrzywy zawiera substancje przeciwzapalne, dzięki którym może wspomagać m.in. leczenie alergicznego nieżytu nosa. W aptece można zakupić sok z pokrzywy (np. Ekamedica Pokrzykwa), ziele do sporządzania naparu (np. Zielnik Apteczny Pokrzywa fix) lub tabletki (np. Zioła w tabletkach Pokrzywa).

Więcej o roślinach, które mogą stanowić wsparcie w łagodzeniu alergii przeczytasz w artykule: Zioła na alergię.

Czarnuszka OleoVitum	Solgar olej z wiesiołka

Ektoina - naturalny składnik łagodzący objawy alergii

Ektoina jest substancją produkowaną przez ekstromofile (bakterie żyjące w trudnych warunkach środowiska), która tworzy naturalną barierę ochronną przed oddziaływaniem szkodliwych czynników, jak np. wysoka temperatura, promieniowanie ultrafioletowe czy nadmierna suchość. Substancja ta działa ochronnie, nawilżająco i przeciwzapalnie, dzięki czemu znalazła zastosowanie w leczeniu objawów alergii. Ektoinę można znaleźć m.in. w kroplach nawilżających oraz łagodzących objawy alergicznego zapalenia spojówek (np. Ektin), aerozolach łagodzących alergiczny nieżyt nosa (np. Ectorhin), a także kremach na podrażnioną skórę (np. Ectokrem).

Pielęgnacja skóry skłonnej do alergii

Skóra alergiczna i wrażliwa wymaga stosowania kosmetyków z neutralnymi, hipoalergicznymi składnikami oraz bez dodatku substancji zapachowych i potencjalnie drażniących lub uczulających. Ważne jest, aby stosowane kosmetyki wzmacniały i regenerowały ochronną barierę hydro-lipidową naskórka, która pomaga uchronić skórę przed alergenami. W aptece można zakupić:

• kremy łagodzące podrażnienia i świąd skóry, np. Alantan Sensitive, Mediderm, Bepanthen Sensiderm,

• emolientowe balsamy do ciała odbudowujące prawidłową barierę ochronną skóry, do codziennego stosowania, np. Dexeryl, Bioderma Atoderm, Latopic,

• delikatne żele i kremy myjące pod prysznic i do kąpieli, np. La Roche-Posay Lipikar Syndet krem myjący, Latopic żel do mycia, Emotopic kremowy żel myjący.

Alantan Sensitive	Bepanthen SensiControl
Bioderma Atoderm	La Roche-Posay krem myjący

Preparaty neutralizujące alergeny

W aptekach dostępne są produkty neutralizujące alergeny roztoczy kurzu domowego, zwierząt domowych, grzybów pleśniowych i pyłków roślin w postaci aerozolu do stosowania w miejscach do spania, na dywany, meble tapicerowane czy zasłony (np. Allergoff Spray) oraz płynu do prania (np. Allergoff płyn do tkanin). Chronią one przed chorobotwórczym działaniem alergenów - zapobiegają powstaniu uczulenia, zmniejszają ryzyko zaostrzenia i wspomagają leczenie alergii.

Allergoff Spray

Allergoff płyn do tkanin