Żywienie medyczne w walce z niedożywieniem

Spis treści

Czym jest niedożywienie pacjenta?

Jak rozpoznać niedożywienie?

Jakie są przyczyny niedożywienia?

Czym jest żywienie medyczne?

Jakim pacjentom zalecane jest żywienie medyczne?

Żywność medyczna

Czym jest niedożywienie pacjenta?

Zgodnie z definicją Europejskiego Towarzystwa Żywienia Klinicznego i Metabolizmu (EPSEN), niedożywienie to stan wynikający z braku wchłaniania lub braku spożywania substancji żywieniowych, prowadzący do zmiany składu ciała, upośledzenia fizycznej i mentalnej funkcji organizmu oraz wpływający niekorzystnie na wynik leczenia choroby podstawowej.

Jak rozpoznać niedożywienie?

Oceny stanu odżywienia dokonuje lekarz lub pielęgniarka środowiskowa, najczęściej na podstawie:

• wywiadu żywieniowego,

• oceny aktualnej masy ciała, niezamierzonego ubytku masy ciała i oceny BMI,

• badań biochemicznych,

• badań immunologicznych.

W Polsce od 1 stycznia 2012 roku, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia, wprowadzonym w życie dzięki staraniom Polskiego Towarzystwa Żywienia Pozajelitowego i Dojelitowego (PTŻPiD), istnieje obowiązek oceny stanu odżywienia każdego pacjenta przyjmowanego na dowolny oddział szpitalny (oprócz szpitalnych oddziałów ratunkowych).

Jakie są przyczyny niedożywienia?

• choroba podstawowa,

• brak apetytu,

• depresja, lęk i gniew związane z diagnozą,

• niesmaczna dieta,

• zwiększone straty substancji odżywczych w następstwie zaburzeń trawienia (biegunka, wymioty, np. po chemioterapii).

Czym jest żywienie medyczne?

Żywienie medyczne opiera się na specjalnie stworzonej żywności dedykowanej osobom, które za pomocą diety naturalnej nie są w stanie dostarczyć organizmowi składników odżywczych w odpowiedniej ilości.

Żywność medyczna może być podawana zarówno drogą doustną, jak i dojelitową (przez zgłębnik -bezpośrednio do układu pokarmowego). W celu ominięcia układu pokarmowego, pacjenta można żywić dożylnie (pozajelitowo). Leczeniem z wyboru jest żywienie drogą przewodu pokarmowego. Drogę pozajelitową wykorzystuje się w przypadku, gdy czynność układu pokarmowego pacjenta jest upośledzona - droga ta zarezerwowana jest głównie do lecznictwa szpitalnego.

Skład żywności medycznej to przede wszystkim białka, tłuszcze, węglowodany, witaminy i składniki mineralne. Wszystkie te składniki dobrane są w proporcjach dostosowanych do potrzeb konkretnej grupy pacjentów.

Zakup preparatu warto skonsultować z farmaceutą, ponieważ źle dopasowany może spowodować niepotrzebne trudności trawienne, czy nawet utrudnić całe leczenie. Dodatkowo w wyborze produktu warto wziąć pod uwagę preferencje smakowe pacjenta (stąd tak ogromny wachlarz smaków i rodzajów preparatów dostępnych w aptece).

Odżywki medyczne podawane pacjentom mogą całkowicie zastąpić dietę naturalną bądź stanowić jej uzupełnienie (mogą być podawane między głównymi posiłkami). Co ciekawe, preparaty do żywienia medycznego dostępne w aptekach, możemy również wykorzystać w codziennej diecie, wzbogacając ją kalorycznie i wartościowo (np. smoothie owocowe, które przygotowujemy miksując ulubione owoce z zakupionym w aptece preparatem przeznaczonym do żywienia medycznego). Wprowadzenie specjalistycznych preparatów do codziennej diety ułatwia skomponowanie prawidłowego jadłospisu pacjentowi.

Jakim pacjentom zalecane jest żywienie medyczne?

• onkologicznym,

• neurologicznym (po udarze, z chorobą Alzheimera, Parkinsona),

• przed zabiegami operacyjnymi,

• w starszym wieku,

• z chorobami metabolicznymi (mukowiscydoza, fenyloketonuria, cukrzyca),

• z chorobami układu pokarmowego i oddechowego,

• w stanach pourazowych (po wypadkach, ciężkich operacjach),

• z zaburzeniami przełykania (dysfagią),

• z nasileniem procesów zapalnych (np. rozległe oparzenia),

• z anoreksją i bulimią,

• z zaburzeniem czucia smaku, za zaburzeniami węchu.

Badania wykazały, że właściwie odżywiony organizm jest w mniejszym stopniu narażony na powikłania, szczególnie infekcje. Pacjent nie wymaga długiej hospitalizacji i lepiej reaguje na stosowane leczenie farmakologiczne.

Żywność medyczna

W aptekach znajdziemy preparaty do żywienia medycznego, które dostępne są bez recepty. Występują one w postaci:

• gotowych płynów (np. Nutridrink, Resource, Fresubin Energy Drink),

• napojów (np. Nutridrink Juicy Style),

• proszków (np. Nutramil, Protifar, Arginilan, Immuven),

• półstałej, przeznaczone do spożycia łyżeczką (np. Fresubin Yocreme).

Na półkach aptecznych znajdziemy także preparaty dedykowane:

• diabetykom (np. Diasip, Diben Drink, Resource Diabet Plus),

• osobom cierpiącym na chorobę Alzheimera (np. Souvenaid),

• osobom z niewydolnością wątroby (np. Fresubin Hepa) i nerek (np. Fresubin Renal, Renilon),

• dzieciom (np. Nutrikid, Frebini),

• osobom z zaparciami (np. Nutridrink Multi Fibre),

• osobom z dysfagią (np. Nutilis).

W zależności od zapotrzebowania pacjenta na białko, możemy znaleźć produkty o większej jego zawartości, np. Nutridrink Protein, Nutramil Complex Protein, Resource Protein. Ta grupa preparatów, która zgodnie z rekomendacjami ESPEN, zalecana jest osobom będącym przed i w okresach pomiędzy cyklami chemio- i radioterapii.

Na uwagę zasługują odżywki zawierające dodatkowo w składzie argininę (np. Cubitan, Arginilan, Impact Oral), która ma udowodnione działanie wspierające gojenie się ran. Preparaty te rekomendowane są pacjentom będącym w trakcie leczenia odczynów popromiennych spowodowanych radioterapią, pacjentom z rozległymi oparzeniami, odleżynami, trudno gojącymi się ranami (np. stopa cukrzycowa).

Kwasy omega-3 (np. Supportan, Forticare) będą wykazywały działanie przeciwzapalne i poprawią skuteczność chemioterapii.