Przewodnik po terapiach przeciwnowotworowych

Przewodnik po terapiach przeciwnowotworowych

udostępnij:

Walka z nowotworem - tak często mówimy o leczeniu choroby nowotworowej. Słusznie, bo jest to walka na śmierć i życie. Jaką bronią dysponujemy w tej walce, czyli jakie są najpopularniejsze oraz najnowocześniejsze metody leczenia nowotworów? Kiedy niezbędna jest hospitalizacja? Czy leki przeciwnowotworowe można kupić w aptece?

Oprócz leczenia chirurgicznego, którego zadaniem jest usunięcie guza w całości lub fragmencie, najbardziej popularnymi metodami leczenia nowotworów są: chemioterapia, radioterapia, hormonoterapia. Niekiedy do całkowitego wyleczenia wystarcza zastosowanie jednej z wymienionych metod, jednak najczęściej proces leczniczy jest kombinacją kilku z nich.

Obejrzyj film o chemioterapii!

Spis treści

Chemioterapia

Radioterapia

Hormonoterapia

Nowoczesne metody leczenia nowotworów

Czym jest Ratunkowy Dostęp do Technologii Lekowych?

Kiedy terapia nowotworowa wymaga hospitalizacji?

Chemioterapia

Jak wskazuje nazwa, chemioterapia jest metodą leczenia za pomocą substancji chemicznej, czyli tzw. leku cytostatycznego. Cytostatyki działają szczególnie na te komórki, które bardzo szybko się dzielą - jest to cecha charakterystyczna komórek nowotworowych, ale nie tylko. Szybkie podziały komórkowe dotyczą także zdrowych komórek ciała np. wyścielających przewód pokarmowy, komórek rozrodczych, naskórka, komórek krwi. Niestety leki nie potrafią działać wybiórczo jedynie na te, które są chore, co prowadzi do skutków ubocznych chemioterapii.

"Chemia" w kroplówce

Najczęściej pacjentowi podaje się dożylnie roztwór złożony z dwóch lub trzech cytostatyków, aby wzmocnić efekt leczniczy (jest to tzw. polichemioterapia). Zarówno rodzaj leku, dawki, sposób podania jak i czas leczenia są zawsze dobierane przez lekarza indywidualnie dla każdego pacjenta - w zależności od rodzaju nowotworu, stopnia zaawansowania choroby, wieku, itd. Podczas podawania leku pacjent musi przebywać w szpitalu.

Co oznaczają kolory "chemii"?

Często w rozmowach między pacjentami, ale także z lekarzami, słyszy się określanie chemii za pomocą kolorów (wynika to z koloru roztworu, jaki otrzymuje pacjent):

Musimy jednak pamiętać, że posługiwanie się kolorami chemii jest wielkim uproszczeniem, ponieważ w roztworach o tym samym kolorze mogą znajdować się zupełnie inne cytostatyki. Najlepiej poznać skład podawanej pacjentowi kroplówki, aby móc przewidzieć, jakich skutków ubocznych można się spodziewać.

"Chemia" w tabletkach

Skuteczność działania chemioterapii podawanej doustnie jest taka sama, jak w przypadku wlewów dożylnych. Wielkim plusem jest jednak zaoszczędzenie pacjentowi schorzeń związanych z częstymi wkłuciami dożylnymi, m.in. zwapnienia żył, krwiaków. Dodatkowo ma to bardzo korzystny wpływ na psychikę chorego, który nie musi na czas podawania leku przebywać w szpitalu.

Dlaczego zatem nadal większość pacjentów dostaje leki dożylnie? Otóż nie wszystkie cytostatyki można wyprodukować w formie tabletki. A i te, które w tej postaci występują, nie zawsze widnieją na listach leków refundowanych. W wielu przypadkach pacjent wykupując swój lek w aptece nie będzie musiał za niego płacić, bądź zapłaci symboliczną kwotę. Zdarza się jednak, że koszt takiego leczenia jest wysoki. Należy jednak mieć na uwadze fakt, że ta forma podania leku nie wymaga ciągłych podróży do szpitala, które też generują koszty.

Cytostatyki dostępne w formie tabletek to m.in. cyklofosfamid (np. Endoxan), melfalan (np. Alkeran), busulfan (np. Myleran), merkaptopuryna (np. Mercaptopurinum VIS), kapecytabina (np. Xeloda, Cantaloda).

Jak długo trwa chemioterapia?

Chemia podawana jest pacjentowi w tzw. cyklach. Pojedynczy cykl obejmuje okres przyjmowania leku oraz okres odstawienia, który jest przeznaczony na regenerację organizmu.

W zależności od choroby, z którą zmaga się pacjent, długość jednego cyklu może wynosić nawet kilka tygodni, a liczba cykli w całym procesie terapeutycznym to zazwyczaj od 4 do 6. Można więc przyjąć, że chemioterapia może trwać nawet pół roku. O przewidywanym czasie trwania leczenia lekarz informuje pacjenta na początku kuracji.

Pomiędzy kolejnymi cyklami pacjent poddawany jest badaniom i jeżeli jego ogólna kondycja lub efekty leczenia nie są zadowalające, konieczna jest modyfikacja terapii, co wiąże się z wydłużeniem ogólnego czasu jej trwania.

Obejrzyj film!

Radioterapia

W tej metodzie do zabicia komórek nowotworowych wykorzystuje się promieniowanie jonizujące, którego źródłem są izotopy pierwiastków promieniotwórczych.

Pacjent poddawany radioterapii może swobodnie spędzać czas z najbliższymi, ponieważ nie stanowi żadnego zagrożenia związanego z napromieniowaniem.

Istnieją dwa podstawowe rodzaje radioterapii:

  • teleradioterapia - źródło promieniowania jest umieszczone poza ciałem chorego w pewnym oddaleniu od tkanek, na które ma zadziałać. Napromienianiu ulega wówczas nie tylko guz (wraz z marginesem), ale również tkanki sąsiadujące, co może skutkować występowaniem skutków ubocznych, m.in. kolejnych nowotworów. Aby zminimalizować ten efekt przeprowadza się dokładne badania (najczęściej tomografię komputerową), a po interpretacji wyników zaznacza się na ciele pacjenta tzw. punkty, które wyznaczają obszar przeznaczony do naświetlania. Napromienianie zazwyczaj przeprowadza się od poniedziałku do piątku, a całe leczenie trwa od 5 do 7 tygodni. O konieczności hospitalizacji decyduje lekarz, ale większość pacjentów może odbywać naświetlania w ramach opieki ambulatoryjnej (co oznacza codzienne wizyty w szpitalu tylko na czas naświetlania).

  • brachyterapia - źródło promieniowania wprowadza się do ciała pacjenta tak, aby znalazło się jak najbliżej guza (najlepiej w samym guzie). Dzięki temu minimalizuje się uszkodzenie zdrowych tkanek oraz umożliwia poddanie guza działaniu większych dawek promieniowania niż w teleradioterapii. Pacjent najczęściej musi być poddany znieczuleniu ogólnemu lub miejscowemu, przynajmniej na czas umieszczenia w jego ciele specjalnych aplikatorów (igieł). Następnie chory zostaje umieszczony w aparacie terapeutycznym, który wstrzykuje poprzez aplikatory pierwiastek promieniotwórczy. Samo napromienianie trwa zaledwie kilka minut, po czym aplikatory są odłączane od aparatu. W zależności od planu leczenia hospitalizacja trwa od dwóch dni nawet do tygodnia. Ostatniego dnia napromieniania aplikatory są usuwane z ciała pacjenta.

Hormonoterapia

Metoda ta jest wykorzystywana najczęściej jako leczenie uzupełniające w nowotworach tzw. hormonozależnych, czyli nowotworze piersi, jajnika, trzonu macicy, tarczycy, prostaty. Jest ona dużo lepiej tolerowana niż chemioterapia i daje mniej skutków ubocznych, co umożliwia pacjentowi normalne funkcjonowanie podczas terapii i nie stwarza konieczności pobytu w szpitalu.

Preparaty stosowane w hormonoterapii nowotworów pacjent może otrzymać na receptę (podlegają one refundacji) w aptece ogólnodostępnej, np.:

Nowoczesne metody leczenia nowotworów

W onkologii stale pojawiają się nowe opcje terapeutyczne i dokonywane są odkrycia pozwalające coraz lepiej i skuteczniej pomagać chorym. Warto tutaj wspomnieć o terapii CAR-T oraz o immunoterapii nowotworów.

Na czym polega terapia CAR-T?

Terapia CAR-T polega na pobraniu od pacjenta jego własnych limfocytów T, które są następnie genetycznie modyfikowane, aby atakowały komórki nowotworowe. Leczenie polega na ich ponownym wprowadzeniu do organizmu za pomocą pojedynczej infuzji dożylnej. Terapia jest skuteczna, ale nie jest jeszcze refundowana w Polsce. Przełomowość terapii CAR-T polega także na tym, że zmodyfikowane limfocyty mogą się namnażać, działając długotrwale i przeciwdziałając nawrotom.

Leczenie to jest obecnie wykorzystywane przede wszystkim w chłoniakach, czyli chorobach nowotworowych wywodzących się z komórek tkanki chłonnej.

Czym jest immunoterapia raka?

Uważa się, że rozwój wielu nowotworów jest skutkiem "ucieczki" komórek rakowych spod nadzoru immunologicznego. Oznacza to, że w normalnych warunkach nietypowe komórki zostałyby zabite przez układ odpornościowy, ale w nowotworze tak się nie dzieje, ponieważ komórki rakowe "oszukują" organizm, przez co nie działają prawidłowo tak zwane punkty kontroli odpowiedzialne za tę reakcję.

Immunoterapia nowotworów polega na modulowaniu i mobilizowaniu aktywności układu odpornościowego tak, aby doszło do zwalczania chorych tkanek. Leki określane jako immunokompetentne działają wybiórczo, dzięki czemu ta metoda cechuje się akceptowalnym profilem skutków ubocznych. Mogą natomiast doprowadzać do reakcji autoimmunologicznych (z autoagresji), co jest uważane za najistotniejsze działanie niepożądane tej terapii.

W immunoterapii nowotworów najczęściej stosuje się przeciwciała monoklonalne - cząsteczki, które są skierowane bezpośrednio przeciwko konkretnym komórkom raka lub które blokują czynniki wzrostu, dzięki czemu nowotwór nie ma warunków do rozwoju. Przykłady cząsteczek dostępnych w Polsce w ramach programu lekowego to ipilimumab (np. Yervoy), pembrolizumab (np. Keytruda), niwolumab (np. Opdivo), durwalumab (np. Imfinzi) czy atezolizumab (np. Tecentriq).

Do wspomnianych przeciwciał można dołączać także leki, enzymy, toksyny czy radioizotopy, które dzięki precyzyjnemu rozpoznawaniu komórek rakowych trafiają dokładnie tam, gdzie powinny i wywierają dodatkowy efekt leczniczy.

Czym jest Ratunkowy Dostęp do Technologii Lekowych?

Niestety nie wszystkie leki przeciwnowotworowe są refundowane w ramach chemioterapii lub programów lekowych. RDTL to specjalny mechanizm finansowania leków w sytuacjach, kiedy istnieje możliwość leczenia pacjenta - onkologicznego, ale nie tylko - u którego wyczerpano już wszystkie dostępne opcje terapeutyczne objęte refundacją, zarówno te dostępne w aptece, jak i w programie lekowym. Ta ścieżka funkcjonuje od 2017 roku i pozwala na uzyskanie indywidualnej zgody Ministra Zdrowia na pokrycie kosztów takiego leczenia.

Kiedy terapia nowotworowa wymaga hospitalizacji?

Praktycznie każda osoba chora na nowotwór musi liczyć się z koniecznością styczności z opieką szpitalną - w celu wykonania badań, odbycia konsultacji czy pobytu. O tym, czy będzie to wizyta kilkudniowa czy dłuższa, decyduje wiele czynników, przede wszystkim rodzaj nowotworu oraz stopień jego zaawansowania, ale także współistniejące schorzenia (np. cukrzyca, choroby serca, choroba zakrzepowa), potrzeba ciągłego monitorowania stanu pacjenta podczas podawania leków, duże nasilenie skutków ubocznych podjętego leczenia i potrzeba jego modyfikacji, wreszcie preferencje lekarza oraz samego pacjenta.

redaktor: Agnieszka Soroko, mgr farm.

ostatnia zmiana: 18.04.2023 11:26:50

Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.

sortowanie:
filtrowanie:

Apo-Flutam

tabletki powlekane, 90 tabletek

flutamide

lek na receptę

w 43% aptek

od 64,33 zł

Aromek

tabletki powlekane, 30 tabletek

letrozole

lek na receptę

w 46% aptek

od 55,36 zł

Atrozol

tabletki powlekane, 28 tabletek

anastrozole

lek na receptę

w 18% aptek

od 56,41 zł

Diphereline SR 11,25 mg

proszek i rozpuszczalnik do sporządzania zawiesiny do wstrzykiwań o przedłużonym uwalnianiu, 1 fiolka + rozpuszczalnik 2 mililitry + strzykawka + 2 igły

triptorelin

lek na receptę

w 36% aptek

od 612,54 zł

Egistrozol

tabletki powlekane, 28 tabletek

anastrozole

lek na receptę

w 44% aptek

od 59,60 zł

Eligard 45 mg

iniekcja, 1 zestaw: pudełko, 2 tacki plastikowe

leuprorelin

lek na receptę

w 13% aptek

od 1222,92 zł

Endoxan

drażetki, 50 tabletek drażowanych

cyclophosphamide

lek na receptę

w 9% aptek

od 88,08 zł

Etruzil

tabletki powlekane, 30 tabletek

letrozole

lek na receptę

w 62% aptek

od 60,14 zł

Mercaptopurinum Vis

tabletki, 30 tabletek

mercaptopurine

lek na receptę

w 20% aptek

od 51,90 zł

Metex

iniekcja, 12 ampułkostrzykawek

methotrexate

lek na receptę

w 41% aptek

od 484,21 zł

Reseligo

iniekcja, 1 ampułkostrzykawka

goserelin

lek na receptę

w 43% aptek

od 173,53 zł

Tamoxifen-Egis

tabletki, 30 tabletek

tamoxifen

lek na receptę

w 81% aptek

od 13,88 zł

Pytania i opinie

Dodaj pytanie

* pole wymagane

Zdjęcia

Możesz przeciągnąć tu plik zdjęcia.

* pole wymagane

Zadając pytanie użytkownik akceptuje regulamin korzystania z usług serwisu GdziePoLek.pl 
Twój adres IP i wybrana lokalizacja zostaną zapisane. 

Najnowsze filmy

)