Jak przygotować się do badania moczu?

Spis treści

Czym jest badanie moczu?

Wskazania do wykonania badania moczu

Badanie ogólne moczu

Posiew moczu

Jak pobrać próbkę moczu?

Badanie moczu - o czym jeszcze warto pamiętać?

Domowe badanie moczu

Mam wynik badania moczu i co dalej?

Czym jest badanie moczu?

To proste, tanie, bezbolesne i łatwo dostępne oznaczenie polegające na ocenie cech fizycznych (gęstość, kolor, pH) i chemicznych (zawartość określonych substancji) próbki pobranej od pacjenta. Dodatkowo, w oznaczeniu obserwuje się obecność różnych komórek w moczu. Tak proste, a jednak tak wszechstronne. Pozwala ocenić ogólny stan organizmu, zdiagnozować i wcześnie wykrywać niektóre choroby oraz monitorować stan pacjenta.

Wskazania do wykonania badania moczu

Badanie moczu zalecane jest przez lekarza często w formie badań profilaktycznych, aby sprawdzić stan ogólny organizmu. Jego wyniki mogą wstępnie informować o pewnych nieprawidłowościach. Poza tym istnieją również określone wskazania do wykonania tego oznaczenia. Najczęściej badanie moczu zleca się w przypadku:

• objawów zakażenia układu moczowego (pieczenie, częste oddawanie moczu, trudności w oddawaniu moczu, bóle podbrzusza),

• nietypowych objawów ze strony układu moczowego np. krwawienie,

• podejrzenia zaburzeń funkcjonowania nerek, np. gorączka, bóle lędźwi,

• ciąży - kobiety ciężarne regularnie wykonują to oznaczenie, aby kontrolować stan organizmu.

Badanie takie może pomóc również zdiagnozować początki chorób cywilizacyjnych i monitorować ich przebieg. Do schorzeń takich można zaliczyć nadciśnienie tętnicze, cukrzycę, otyłość.

Nie istnieją żadne przeciwwskazania do wykonania oznaczenia. Wyróżnia się dwa jego podstawowe rodzaje - badanie ogólne i posiew moczu.

Badanie ogólne moczu

W przypadku ogólnego badania moczu oznacza się przede wszystkim elementy, które mogą świadczyć o toczącej się infekcji w układzie moczowym i w przypadku mężczyzn również w gruczole krokowym. Już sam kolor moczu może wiele sugerować - czerwony odcień to krwiomocz (co ciekawe, na ten parametr mogą wpływać również spożywane przez nas wcześniej pokarmy, np. buraki czy marchew). W kontekście zakażeń oceniamy na pewno:

• pH (odchylenia od wartości prawidłowej, która powinna być w zakresie lekko kwaśnym),

• leukocyty,

• azotyny,

• erytrocyty,

• bakterie,

• pasma śluzu,

• komórki nabłonka.

Obecność tych elementów, które w próbce zdrowego pacjenta nie występują lub występują w ilościach śladowych, może świadczyć o toczącej się w pęcherzu, moczowodach lub cewce moczowej infekcji. Jeśli w badaniu oznaczone zostaną same bakterie, a inne parametry infekcji są na poziomie prawidłowym, to prawdopodobnie próbka została nieprawidłowo pobrana/zanieczyszczona i to jest źródłem patogenów.

Dodatkowo na podstawie badania można ocenić funkcjonowanie nerek analizując odchylenia pH i zwiększenie gęstości moczu od wartości prawidłowych lub obserwując obecność białek, glukozy, ciał ketonowych, wałeczków, ale również wspomnianych już w przypadku infekcji leukocytów i erytrocytów.

Badanie moczu może wskazać również na początki cukrzycy, jeśli znajduje się w nim wysoki poziom glukozy i ciał ketonowych, na potencjalne choroby wątroby, gdy znajdujemy w nim barwiki żółciowe. Przy pomocy tego badania możemy ocenić również funkcjonowanie układu krążenia - niepokojąca może być obecność białka, która może oznaczać niewydolność serca lub wysokie nadciśnienie tętnicze.

Posiew moczu

W przypadku podejrzenia infekcji bakteryjnej lub innej, szczególnie takiej, która nie poddaje się standardowemu leczeniu, lekarz może zalecić badanie bakteriologiczne. Badania to może być też zalecone po zakończeniu terapii, celem oceny jej skuteczności.

Próbka taka służy do wyhodowania potencjalnych drobnoustrojów. Na wynik trzeba poczekać kilka dni. Wynik dodatni wiąże się z wyhodowaniem co najmniej 100 000 komórek bakteryjnych z 1 ml moczu. Może być on podany również jako jednostki CFU - czyli jednostki tworzące kolonie. Zwykle po wyhodowaniu bakterii przygotowuje się również antybiogram, który pokazuje, na jakie leki patogeny są wrażliwe i jakiego antybiotyku użyć celem leczenia pacjenta.

Jak pobrać próbkę moczu?

Aby wynik oznaczenia był miarodajny, należy się odpowiednio przygotować do pobrania próbki. Podstawową zasadą jest fakt, iż powinna zostać ona pobrana rano, zaraz po przebudzeniu się, podczas pierwszej wizyty w toalecie. Przed jej przygotowaniem nie należy spożywać płynów, a w szczególności kawy i herbaty.

Przed pobraniem moczu należy umyć ręce, przemyć dokładnie narządy intymne letnią wodą i płynem do higieny intymnej, następnie przepłukać i przetrzeć gazikiem/wacikiem nasączonym wodą (u kobiet należy pochylić wargi sromowe i przemywać w kierunku od przodu do tyłu, u mężczyzn również pod napletkiem). Następnie należy kilka pierwszych kropel oddać do toalety, a do pojemniczka kolejną porcję, którą nazywamy środkowym strumieniem. Pojemnik (odpowiedni do tego celu, zakupiony w aptece) należy szczelnie zamknąć i podpisać, a następnie jak najszybciej przetransportować do laboratorium. Próbkę powinno się dostarczyć w ciągu dwóch godzin od pobrania, jeśli jest to niemożliwe, to powinna być ona przechowywana w temperaturze 4°C.

W przypadku badania na posiew odpowiednie przygotowanie higieniczne przed pobraniem jest niezwykle ważne, ponieważ na powierzchni naszej skróty i u ujścia cewki moczowej bytują bakterie, które mógłby zaburzyć wynik oznaczenia. A przecież badanie ma dać odpowiedź o na pytanie, jakie baterie żyją w pęcherzu i powodują infekcję. Dodatkowo próbkę należy pobrać do jałowego pojemnika, który rozpakowujemy tuż przed użyciem, a następnie szczelnie zakręcamy.

Badanie moczu - o czym jeszcze warto pamiętać?

Jeśli podejrzewasz u sobie zapalenie pęcherza i z tego powodu chcesz wykonać badanie, to przed pobraniem próbki nie zażywaj leków zaleconych celem leczenia tej przypadłości - np. furagina (np. Furaginum Teva). Warto również zawsze powiedzieć lekarzowi zlecającemu o wszystkich przyjmowanych przez siebie preparatach i upewnić się, że żadnego nie trzeba odstawić.

Próbka w pojemniku powinna wypełniać go mniej więcej w 1/3 objętości. W żadnym wypadku nie powinna ona być eksponowana na promieniowanie słoneczne. Po dokładnym zakręceniu pojemniczka warto go również zapakować w dodatkowy woreczek foliowy, celem ochrony przed przypadkowym wyciekaniem.

Wykonanie badania u kobiety, która akurat ma miesiączkę zalecane jest jedynie wtedy, kiedy jego wynik jest niezbędny natychmiast. W innych sytuacjach należy je przełożyć na inny termin.

Domowe badanie moczu

W aptekach dostępne są również testy, które pacjent może samodzielnie wykonać w domu, np. URS 10 Test Domowe Laboratorium lub Test na infekcje układu moczowego Diather. Ich użycie polega na zanurzeniu paska testowego w próbce moczu i ocenie zmiany koloru odpowiednich pól w stosunku do załączonej instrukcji. Próbka powinna być pobierana w ten sam sposób, co taka, która trafia do laboratorium.

Podstawowe testy pozwalają na ocenę obecności azotynów i leukocytów, czyli pomagają stwierdzić obecność infekcji. Ale istnieją również takie o szerszym spektrum, które również wskazują na obecność glukozy, białek, erytrocytów, ciał ketonowych i innych parametrów. Wynik swojego testu należy odczytać po odpowiednim czasie zaznaczonym w ulotce, porównując zmianę koloru z załączoną skalą barwną, a w razie wątpliwości można go skonsultować w farmaceutą.

Więcej o testach do samodzielnego wykonania w domu przeczytasz w artykule: Domowe testy z apteki

URS 10 Test Domowe Laboratorium

Test na infekcje układu moczowego

Mam wynik badania moczu i co dalej?

Najważniejsze jest, aby pamiętać, że interpretacja wyników badań moczu powinna być powiązana z wywiadem oraz innymi badaniami. Dopiero lekarz kompleksowo może ocenić stan zdrowia biorące te wszystkie elementy pod uwagę. Dlatego z wykonanym oznaczeniem należy umówić się do specjalisty, które je zlecił. Niepokojącymi elementami, które powinny skłonić do jak najszybszej konsultacji są na pewno - krwiomocz (obecność erytrocytów), białkomocz oraz cukromocz. W takim przypadku warto umówić się na wizytę natychmiast.