Narodziny dziecka są ważnym wydarzeniem w życiu każdej matki i ojca. Towarzyszą mu silne emocje. Wahania hormonalne w okresie ciąży, porodu, a następnie połogu, mogą być przyczyną wystąpienia zaburzeń depresyjnych. W jaki sposób odróżnić baby blues od depresji poporodowej? Jak długo mogą utrzymywać się objawy? Czy dotyczą tylko kobiet czy również mężczyzn? Jak leczyć depresję poporodową?
Spis treści
Baby blues (smutek poporodowy)
Diagnostyka depresji poporodowej
Jak zapobiegać depresji poporodowej?
Jakie są przyczyny wystąpienia depresji poporodowej?
Depresja poporodowa u mężczyzn
Nieleczona depresja poporodowa
Gdzie szukać pomocy przy depresji poporodowej?
Baby blues (smutek poporodowy)
Baby blues definiuje się jako czasowe obniżenie nastroju wskutek reakcji hormonalnej organizmu kobiety na poród. Statystycznie szacuje się, że nawet do 85% młodych mam jest dotkniętych tym zjawiskiem. Objawy nasilają się do piątego dnia po porodzie, kiedy dochodzi do największych wahań hormonalnych. Gwałtownie spada poziom estrogenów i progesteronu przy jednoczesnym wzroście stężenia prolaktyny w organizmie. Głównymi objawami jest drażliwość, płaczliwość oraz tzw. huśtawki nastrojów. Często pojawiają się problemy z koncentracją, zaburzenia apetytu, uczucie ciągłego smutku, zaburzenia snu lub bóle głowy. U części osób mogą wystąpić zaburzenia lękowe (nerwica). W czasie do dwóch tygodni po porodzie objawy te jednak wyciszają się. Zaburzenia nastroju mijają wraz z powrotem równowagi hormonalnej.
Jak pomóc młodej mamie?
Stosuje się metody niefarmakologiczne, takie jak wsparcie i wyrozumiałość najbliższych. Osoby najbliższe powinny zapewnić mamie pomoc i poczucie bezpieczeństwa w pierwszych dniach z maluszkiem. Ważny jest kontakt z osobami, które nie zbagatelizują sytuacji i pozwolą na swobodne wyrażanie uczuć, jak np. pozytywny kontakt z innymi mamami poprzez grupy na portalach społecznościowych, rozmowy na różnych forach.
Depresja poporodowa
Depresję poporodową (ang.postnatal depression, postpartum depression) definiuje się jako zaburzenie afektywne ze spektrum depresji. Statystycznie dotyka ok. 10–20% młodych mam. Objawy utrzymują się przez sześć miesięcy do nawet jednego roku po porodzie. Do objawów depresji poporodowej zalicza się smutek, poczucie winy, złość, bezsenność, zaburzenia apetytu, utrata wagi, drażliwość, brak zainteresowania dzieckiem, niezdolność do opieki nad niemowlęciem. Mamy są przekonane, że ich dziecko sprawia wyjątkowo dużo kłopotów w opiece. Mogą pojawiać się myśli samobójcze oraz wszechogarniające poczucie winy i uczucie bezwartościowości. Depresja poporodowa może wywoływać objawy somatyczne, jak np. ból brzucha bez wyraźnej przyczyny. Jest jednostką chorobową rozpoczynającą się w ciągu sześciu tygodni od porodu. Ponadto u ok. 0,1–0,2% kobiet rozwija się psychoza połogowa. Podczas wystąpienia psychozy połogowej objawy, takie jak urojenia i halucynacje związane z noworodkiem pojawiają się w dowolnym momencie w ciągu pierwszych dwóch tygodni po porodzie.
Diagnostyka depresji poporodowej
Diagnostyka depresji poporodowej jest trudna ze względu na to, że w społeczeństwie depresja jest tematem tabu. Samodzielnie można wykonać Test depresji Becka oceniający skalę depresji. Uzyskany wynik stanowi wskazówkę do dalszego postępowania dla pacjenta. Test depresji Becka stanowi zestaw 21 pytań z odpowiedziami określającymi uczucia badanego przez ostatnie 7 dni. Oprócz Testu depresji Becka stosuje się Edynburską Skalę Depresji Poporodowej. W szpitalach na świecie pacjentki po porodzie otrzymują ten test umożliwiający określenie prawdopodobieństwa zachorowania na depresję poporodową. Jest to skala samooceny zawierająca 10 pytań. Uzyskane wyniki stanowią istotną przesłankę do dalszej oceny klinicznej przez specjalistę.
Jak zapobiegać depresji poporodowej?
Ważna jest profilaktyka w celu zapobiegania wystąpieniu depresji poporodowej. Polega ona na tym, żeby zdrowo się odżywiać, starać się dbać o wypoczynek czy o wspólne chwile z partnerem. Istotna jest rozmowa o emocjach i pojawiających się obawach zarówno z najbliższymi, jak i specjalistami. Należy wprost kierować prośby o pomoc do osób, które powinny unikać oceniania młodych rodziców. Istotne jest, aby w odpowiednim momencie skierować osobę cierpiącą na depresję poporodową do specjalisty.
Jakie są przyczyny wystąpienia depresji poporodowej?
Literatura wyróżnia pewne czynniki predysponujące do wystąpienia depresji poporodowej, takie jak wczesna lub późna ciąża, urodzenie wcześniaka lub chorego dziecka, wcześniejsze poronienia i urodzenia martwych dzieci, niechciana ciąża, zła sytuacja rodzinna lub finansowa. Sposób rozwiązania ciąży, jak np. niespodziewane cesarskie cięcie, może zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia depresji poporodowej. Wystąpienie depresji poporodowej często związane jest z wyczerpaniem fizycznym i przemęczeniem opieką nad dzieckiem. Jako inne przyczyny podaje się ciągłe niewyspanie, nowy układ relacji, zmiany zachodzące w organizmie lub brak odpowiedniego wsparcia ze strony otoczenia.
Leczenie depresji poporodowej
Proponuje się różne metody leczenia depresji poporodowej. Zaleca się terapię grupową, wizyty u psychiatry i psychologa. W cięższych przypadkach dołącza się stosowanie leków przeciwdepresyjnych z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) np. escitalopram (np. Oroes), sertralina (np. Asentra), paroksetyna (np. Parogen). Czasem stosowane są elektrowstrząsy, m.in. u pacjentów z ciężką depresją niereagującą na leczenie lekami antydepresyjnymi.
Depresja poporodowa u mężczyzn
Warty podkreślenia jest fakt, że depresja poporodowa i baby blues dotyka również mężczyzn. W organizmach mężczyzn w momencie narodzin potomka dochodzi do obniżenia poziomu testosteronu i podniesienia poziomu wazopresyny. Ponadto, odczuwają oni zmniejszenie zainteresowania i uwagi ze strony partnerki. Sugeruje się, że zachodzące zmiany są odpowiedzialne za obniżenie nastroju i pojawienie się stanów depresyjnych. Depresja poporodowa u mężczyzn może być skutecznie leczona tak samo, jak u kobiet.
Nieleczona depresja poporodowa
Nieleczona depresja poporodowa może prowadzić do powstawania aktów agresji w stosunku do dziecka, jak i samego chorego oraz do nasilania się objawów przez dłuższy czas. Epizody depresyjne zaburzają relacje między rodzicami a dzieckiem, wywołując u niego zaburzenia rozwoju poznawczego, emocjonalnego i społecznego. Zaburzenia nastroju mogą nawracać po kolejnych ciążach. Wystąpienie depresji poporodowej zwiększa ryzyko rozwoju choroby afektywnej dwubiegunowej oraz depresji nawracającej. Jest to niezależne od liczby kolejnych ciąż i porodów.
Gdzie szukać pomocy przy depresji poporodowej?
Organizowane są akcje społeczne zwracające uwagę na problem depresji poporodowej np. w ramach kampanii „Twarze Depresji. Nie oceniam. Akceptuję” pod patronatem Rzecznika Praw Obywatelskich. W ramach tej kampanii wydana została książka autorstwa Anny Morawskiej pt. „Depresja poporodowa. Możesz z nią wygrać.”.
Aktualne informacje o danych kontaktowych specjalistycznych Poradni Zdrowia Psychicznego oraz Centrów Zdrowia Psychicznego znajdują się w zakładce Gdzie się leczyć na stronie Zintegrowanego Portalu Pacjenta udostępnionego przez Narodowy Fundusz Zdrowia.
redaktor: Agnieszka Soroko, mgr farm.
ostatnia zmiana: 09.05.2023 12:30:29
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.