Półpasiec jest wirusową chorobą zakaźną, która może wystąpić u osób, które były chore na ospę wietrzną - wywołany jest bowiem przez tego samego wirusa. Czym półpasiec się objawia? Jak go rozpoznać i leczyć? Czy warto zastosować szczepionkę przeciwko półpaścowi?
Spis treści
Skąd bierze się półpasiec?
Półpasiec pojawia się u osób, które zaraziły się wirusem VZV (Varicella zoster virus) - tym samym, który wywołuje ospę wietrzną.
Jeśli chorowałeś na ospę, wirus jest już w organizmie i "chowa się" w zwojach nerwowych. Uśpionego wirusa mogą uaktywnić m.in. nadmierny stres czy spadek odporności, na które często nie mamy wpływu. W grupie szczególnego ryzyka są osoby w trakcie terapii onkologicznej, po przeszczepach (przyjmujące leki immunosupresyjne (osłabiające odporność), żeby nie odrzucić narządu), a także osoby starsze.
To właśnie reaktywacja wirusa bytującego już w organizmie wywołuje półpasiec.
Czasem zdarza się jednak tak, że ospę przechodzimy bezobjawowo, a potem "podstępny" wirus przechodzi w postać uśpioną, przez co wydaje się nam, że przechodzimy półpaśca bez wcześniejszego przechorowania ospy. Jednak to nieprawda - ospa była, ale nie dała objawów, a wirus ukrył się w komórkach nerwowych i objawowo zaatakował już jako półpasiec.
Objawy półpaśca
Mimo że półpasiec jest wywoływany przez tego samego wirusa, co ospa wietrzna, objawy tych chorób są inne. Wynika to z tego, że półpaśca wywołuje wirus, który już bytuje w naszym organizmie, a nie jest nabyty "na świeżo".
Początkowe objawy półpaśca są mało charakterystyczne i przypominają zwykłe przeziębienie - ból gardła, osłabienie, podwyższona temperatura. Następnie w miejscu uaktywnienia się wirusa, czyli wzdłuż linii zaatakowanego nerwu, pojawia się silny, piekący ból. Po kilku dniach pojawiają się pęcherzykowe wykwity, które występują zwykle jednostronnie i w skupiskach na tułowiu, tworząc charakterystyczny “pas”. Po 3-5 dniach zasychają tworząc strupki.
Wysypka, wraz z pozostałymi objawami półpaśca, ustępuje zwykle w ciągu 2-4 tygodni. Po odpadnięciu strupków na skórze mogą pozostać trwałe blizny.
Jak leczyć półpasiec?
Lekarze często zalecają stosowanie leków przeciwwirusowych, np. acyklowiru. Lek ten w niskich dawkach (200 mg i 400 mg) dostępny jest bez recepty (np. Heviran Comfort, Heviran Comfort Max), a w wyższych (800 mg) oraz w postaci zastrzyków - wyłącznie na receptę (np. Heviran, Aciclovir Jelfa). Na receptę dostępny jest również inny lek przeciwwirusowy stosowany w leczeniu półpaśca - walacyklowir (np. Vaciclor). Leki te zmniejszają nasilenie i czas trwania objawów półpaśca. Aby leczenie było skuteczne, należy rozpocząć podawanie leku, jak najszybciej po pojawieniu się objawów.
Gdy występuje ból i gorączka, można zastosować paracetamol (np. Apap, Paracetamol Zentiva, Efferalgan). Bezpośrednio na zmiany można stosować aerozole odkażające (np. Octenisept, Oktaseptal). Chłodne kąpiele i prysznice pomagają natomiast w zmniejszeniu odczuwania świądu.
Aby nie narażać innych na zakażenie, warto zostać w domu nawet na 2-3 tygodnie, ponieważ płyn surowiczy z wykwitów jest materiałem zakaźnym. Gdy nie możemy zostać w domu - warto nakładać opatrunki (np. kompresy jałowe) na miejsca występowania krost.
Powikłania po półpaścu
Gdy nasz układ odpornościowy jest sprawny, nie powinno być większych powikłań. Ewentualnie niekiedy mogą pozostać niewielkie blizny po wykwitach. Czasami jednak mogą mieć miejsce poważne skutki, najczęściej związane ze wzrokiem i słuchem. U osób starszych dość częstym powikłaniem jest neuralgia półpaścowa - są to nawracające nerwobóle, które mogą trwać kilka miesięcy, a nawet lat. U pacjentów dotkniętych przypadłościami związanymi z osłabieniem odporności - np. pacjenci onkologiczni, po przeszczepach - może dojść do jeszcze poważniejszych powikłań - zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia mózgu, uszkodzenia osłonek nerwów, co prowadzi do niedowładów. Takie przypadki wymagają hospitalizacji. Aby uniknąć choroby i powikłań, najlepiej więc chronić się przed wirusem.
Szczepionka na półpasiec
Najskuteczniejszą metodą ochrony przed półpaścem oraz jego powikłaniami są szczepienia, np. Shingrix, Zostavax. Szczepienie poleca się wszystkim osobom powyżej 50. roku życia oraz młodszym dorosłym (≥18 lat) o zwiększonym ryzyku zachorowania (np. o obniżonej odporności spowodowanej chorobami przewlekłymi, cierpiącym na chorobę nowotworową lub AIDS, po przeszczepie narządów i w leczeniu immunosupresyjnym, po chemio- i radioterapii).
Aktualnie na polskim rynku dostępna jest szczepionka Shingrix. Schemat szczepienia składa się z dwóch dawek, a druga dawka może być podana w okresie 2 do 6 miesięcy po podaniu pierwszej dawki. Szczepionka ta jest refundowana dla pacjentów w wieku 65 lat i starszych o zwiększonym ryzyku zachorowania na półpasiec. Charakteryzuje się bardzo dużą skutecznością - wykazano, że u osób w wieku ≥50 lat zmniejsza ryzyko zachorowania na półpasiec o >90% oraz zmniejsza ryzyko neuralgii popółpaścowej o 91,2%. Wykazano również, że u osób, które zachorowały na półpasiec mimo szczepienia, czas utrzymywania się bólu skraca się o 38,5%.
Źródła
https://www.mp.pl/szczepienia/artykuly/wytyczne/polpasiec-wytyczne/321988,szczepienie-przeciwko-polpascowi-zalecenia-grupy-ekspertow-ptw-ptmr-ptd-ptbb-i-ptn
https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/57597
redaktor: Agnieszka Soroko, mgr farm.
ostatnia zmiana: 07.03.2024 12:30:45
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.