Stosowanie leków a seks

Spis treści

Czym są polekowe zaburzenia seksualne?

Leki, które mogą wywoływać zaburzenia seksualne

Leczenie zaburzeń seksualnych

Jak sobie pomóc?

Czym są polekowe zaburzenia seksualne?

Terminem „polekowe zaburzenia seksualne” określa się wszystkie działania niepożądane, które wystąpiły w wyniku przyjmowania określonego leku i obniżają jakość życia seksualnego. Do zaburzeń o takim charakterze możemy zaliczyć:

• osłabienie libido (popędu seksualnego),

• osłabienie zdolności lub niezdolność do przeżywania orgazmu,

• zaburzenia erekcji,

• opóźniony lub przedwczesny wytrysk,

• zmniejszenie odczuwania bodźców w sferze genitalnej,

• zaburzenia stopnia nawilżenia pochwy, co wiąże się z odczuwaniem bólu podczas stosunku.

Zaburzenia te dotyczą zarówno kobiet, jak i mężczyzn, chociaż częściej opisuje się przypadki zaburzeń u mężczyzn ze względu na możliwość łatwiejszej, bardziej obiektywnej oceny objawów (są to głównie problemy z erekcją oraz opóźniony wytrysk).

Polekowe dysfunkcje seksualne to niestety problem dość powszechny. Dla przykładu, aż 25% zaburzeń erekcji jest efektem ubocznym stosowania leków. Można zatem zadać pytanie: czy nie istnieją leki, które byłyby skuteczne, ale pozbawione tego typu działań niepożądanych? Niestety, nie. Wynika to z faktu, iż leki, które wywołują zaburzenia seksualne, często mają bardzo złożony mechanizm działania i wpływają na wiele procesów biochemicznych w organizmie, w tym także na mechanizmy odpowiadające za popęd seksualny. Decydując się na terapię określonym lekiem, musimy liczyć się z tym, że oprócz efektu terapeutycznego, mogą wystąpić działania niepożądane, także w sferze seksualnej.

Dodatkową trudnością jest jednoznaczne obarczenie danego leku winą za wywołanie zaburzeń seksualnych. Wynika to z faktu, iż zaburzenia o takim charakterze bardzo często występują u pacjentów cierpiących na schorzenia psychiczne, np. depresję lub lęki. Wówczas dysfunkcje seksualne mogą mieć przyczynę w samej chorobie, jak również wynikać z trudnej relacji z partnerem czy otoczeniem.

Leki, które mogą wywoływać zaburzenia seksualne

Leki przeciwdepresyjne

Wśród leków przeciwdepresyjnych, największe dysfunkcje seksualne powodują:

• selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) – leki przepisywane na depresję, np. paroksetyna (np. Paroxinor, ParoGen), fluwoksamina (np. Fevarin), sertralina (np. Zoloft, Setaloft), fluoksetyna (np. Andepin, Seronil),

• trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD) – leki stosowane w terapii depresji, nerwic, lęków oraz moczenia nocnego u dzieci, np. amitryptylina (np. Amitriptylinum VP), imipramina (np. Imipramin), klomipramina (np. Anafranil), doksepina (np. Doxepin Teva), opipramol (np. Pramolan, Sympramol), dezypramina (np. Petylyl).

Leki przeciwpsychotyczne (neuroleptyki)

Neuroleptyki, które znajdują zastosowanie głównie w leczeniu schizofrenii oraz choroby afektywnej dwubiegunowej:

• chlorpromazyna (np. Fenactil),

• promazyna (np. Promazin Jelfa),

• perazyna (np. Perazinum),

• flupentiksol (np. Fluanxol),

• haloperidol (np. Haloperidol WZF).

Leki przeciwlękowe

Poniższe leki stosowane są w krótkotrwałym leczeniu stanów lękowych, a pomocniczo także w zaburzeniach snu:

• alprazolam (np. Afobam, Alpragen, Xanax),

• lorazepam (np. Lorafen),

• diazepam (np. Relanium) - również w hamowaniu napadów drgawkowych.

Leki przeciwpadaczkowe

Leki te stosowane są w leczeniu różnych typów padaczki u dzieci i dorosłych:

• fenobarbital (np. Luminalum Unia),

• fenytoina (np. Phenytoinum WZF),

• gabapentyna (np. Gabapentin TEVA, Neuran),

• karbamazepina (np. Amizepin, Neurotop retard),

• klonazepam (np. Clonazepamum TZF),

• prymidon (np. Mizodin).

Leki stosowane w zaburzeniach sercowo-naczyniowych

Stosowane przede wszystkim w nadciśnieniu tętniczym, chorobie niedokrwiennej serca, zaburzeniach rytmu serca:

• β-blokery – atenolol (np. Atenolol Sanofi), metoprolol (np. Metocard), propranolol (np. Propranolol WZF), sotalol (np. Biosotal),

• antagoniści kanału wapniowego - werapamil (np. Isoptin), diltiazem (np. Oxycardil),

• inhibitory konwertazy angiotensyny (ACE-I) – enalapril (np. Enarenal), kaptopril (np. Captopril Polfarmex), lizynopril (np. Ranopril), ramipril (np. Vivace, Piramil),

• sartany – losartan (np. Lorista, Losacor), walsartan (np. Valsacor, Bespres),

• sympatykolityki – metyldopa (np. Dopegyt), klonidyna (np. Iporel),

• leki moczopędne (diuretyki) – chlortalidon (np. Hygroton), hydrochlorotiazyd (np. Hydrochlorothiazidum Polpharma), spironolakton (np. Spironol),

• leki antyarytmiczne – amiodaron (np. Cordarone, Opacorden), propafenon (np. Rytmonorm, Polfenon).

Inne

• ketokonazol (np. Ketoconazole Hasco), itrakonazol (np. Ipozumax, Orungal) – leki przeciwgrzybicze,

• simwastatyna (np. Zocor, Simvagen) – lek obniżający poziom cholesterolu,

• cymetydyna (np. Altramet), ranitydyna (np. Ranigast – bez recepty) - leki przeciwwrzodowe,

• difenoksylat (np. Reasec, w połączeniu z atropiną) – lek przeciwbiegunkowy,

• metoklopramid (np. Metoclopramidum Polpharma) – lek przeciwwymiotny,

• oksybutynina (np. Ditropan) – lek stosowany w nietrzymaniu moczu,

• finasteryd (np. Adaster, Finaster) – lek stosowany w rozroście gruczołu krokowego,

• leuprorelina (np. Eligard) – lek przeciwnowotworowy,

• anastrozol (np. Ansyn, Atrozol), letrozol (np. Etruzil, Symletrol) – leki stosowane w leczeniu raka piersi,

• indometacyna (np. Metindol retard), naproksen (np. Apo-Napro, Anapran) – leki przeciwbólowe,

• pseudoefedryna (np. Apselan, Sudafed – oba dostępne bez recepty) – lek stosowany w infekcjach górnych dróg oddechowych,

• antyandrogeny, np. flutamid (np. Apo-Flutam) – stosowane w leczeniu raka gruczołu krokowego,

• estrogeny, np. estradiol (np. Estrofem) – stosowane w łagodzeniu objawów pomenopauzalnych.

Leczenie zaburzeń seksualnych

Najważniejsze jest przełamanie wstydu i oporów przed poinformowaniem lekarza o swoim problemie. Dostępne w aptece bez recepty preparaty mogą jedynie pomóc złagodzić objawy, ale nie zlikwidują przyczyny problemu. Dlatego też wizyta u lekarza bywa niezbędna.

Jeśli mamy podejrzenie, który z przyjmowanych leków mógł wywołać skutki uboczne, należy udać się do lekarza, który ten lek przepisał. Jeśli nie mamy pewności lub nie wiemy, który lek mógł "zawinić", wówczas możemy udać się do lekarza rodzinnego, lekarza seksuologa (potrzebne jest skierowanie) lub w przypadku kobiet - ginekologa (skierowanie nie jest wymagane). Podczas wizyty należy powiedzieć lekarzowi:

• jakie leki, w jakich dawkach i jak często przyjmujemy,

• czy podejrzewamy jakiś konkretny lek o wywołanie zaburzeń seksualnych,

• w którym momencie brania leku pojawiły się zaburzenia (a może pojawiły się jeszcze przed rozpoczęciem leczenia?),

• czy zaburzenia są bardzo nasilone,

• jak wyglądają relacje z partnerem (czy zmieniły się na gorsze po rozpoczęciu terapii?),

• jaki jest obecnie poziom naszego zainteresowania seksem, a jaki był wcześniej.

Jeśli lekarz uzna, że to nie leki są przyczyną problemu, może dodatkowo zlecić badania hormonalne (na testosteron lub prolaktynę) lub inne specyficzne badania w celu wykrycia choroby, która mogła wywołać zaburzenia (np. anemii).

Jeśli problem wynika z przyjmowania leków, lekarz prawdopodobnie zaproponuje jedną z poniższych opcji leczenia.

Oczekiwanie na samoistną poprawę

Czasem zdarza się, że zaburzenia seksualne ustępują samoistnie, mimo ciągłego stosowania leku. Jest to jednak loteria – problem ustąpi lub nie, dlatego preferowane są inne metody.

Obniżenie dawki leku

Zwykle obniżenie dawki leku zmniejsza nasilenie jego działań niepożądanych. Wadą tej metody jest jednak możliwość nawrotu choroby podstawowej (szczególnie niebezpieczne jest to w przypadku schorzeń psychicznych, np. depresji).

Wakacje lekowe

Wakacje lekowe polegają na całkowitym odstawieniu leku na krótki okres czasu, co pozwala wrócić do normalnej aktywności seksualnej. Metoda ta sprawdza się jednak tylko dla niektórych leków (o krótkim okresie przebywania w organizmie).

Zamiana leku

Metoda ta polega na zastąpieniu dotychczas stosowanego leku innym, powodującym mniejsze działania niepożądane w sferze seksualnej pacjenta. W przypadku depresji najlepsze pod tym względem są nefazodon (np. Nefazodone), bupropion (np. Wellbutrin XR) i mirtazapina (np. Mirtor). Istnieje tutaj jednak duże ryzyko, że nowy lek będzie nieskuteczny w chorobie podstawowej (np. leki przeciwdepresyjne, które rzadziej wywołują dysfunkcje seksualne, zwykle cechują się mniejszą siłą działania przeciwdepresyjnego).

Wprowadzenie leku redukującego zaburzenia seksualne

Czasem pomocne może być wprowadzenie dodatkowego leku - odtrutki, która nie leczy choroby podstawowej, ale zmniejsza dysfunkcje seksualne po przyjmowaniu innych leków.

Leki na zaburzenia seksualne na receptę

• sildenafil (np. Viagra, Falsigra, Lekap, Maxigra, Sildenafil Actavis, Vizarsin, Yextor), wardenafil (np. Levitra), tadalafil (np. Cialis) – stosowane tylko u mężczyzn; działanie tych leków polega na rozszerzaniu naczyń krwionośnych prącia, co umożliwia osiągnięcie erekcji. Na rynku polskim na receptę dostępne są preparaty zawierające sildenafil w dawce 100 mg, bez recepty można kupić go w dawkach 25 mg i 50 mg. Nie mogą go stosować zwłaszcza pacjenci: przyjmujący azotany (np. Sorbonit, Effox Long, Molsidomina WZF), przyjmujący np. lek Adempas (stosowany w nadciśnieniu płucnym), z ciężkimi chorobami serca oraz z poważnymi wadami wzroku (uszkodzenie siatkówki). Należy pamiętać, że niekontrolowane zażywanie sildenafilu może doprowadzić do nadmiernego spadku ciśnienia krwi, zaburzeń widzenia, a nawet zaburzeń rytmu serca,

• estrogeny (np. Ovestin, Oekolp, Gynoflor) - stosowane tylko u kobiet; jeśli przyczyną problemów seksualnych są zaburzenia hormonalne, można zastosować terapię estrogenową. Estrogeny to żeńskie hormony płciowe, które stosowane miejscowo (w postaci kremów, maści i globulek) zwiększają ukrwienie oraz stopień nawilżenia pochwy. Często preparaty te stosowane są u kobiet w trakcie oraz po menopauzie ze względu na niedobór estrogenów w tym okresie.

• bupropion (np. Wellbutrin XR) - stosowany u mężczyzn i u kobiet; lek przeciwdepresyjny, stosowany także w terapii rzucania palenia,

• buspiron (np. Spamilan) - stosowany u mężczyzn i u kobiet; lek przeciwlękowy, stosowany zwłaszcza, jeśli lękowi towarzyszy depresja.

Leki na zaburzenia seksualne bez recepty

• sildenafil (np. Inventum, Maxigra Go, Maxon Active, Mensil, Maxigra Max) - stosowany tylko u mężczyzn; dostępny w dawce 25 mg, a więc mniejszej niż w lekach na receptę, jednakże należy zachować te same środki ostrożności, co przy stosowaniu preparatów tego typu na receptę. Przed samodzielnym zastosowaniem jakiegokolwiek leku bez recepty z sildenafilem warto skonsultować się z farmaceutą, który oceni, czy można bezpiecznie taki lek zastosować,

• miłorząb japoński (np. Bilobil forte, Ginkofar) - stosowany u mężczyzn i u kobiet; zawiera terpeny i flawonoidy usprawniające krążenie, także w obrębie narządów płciowych,

• żeń-szeń (np. Żeń-szeń Vita-Complex, Żeń-szeń) – stosowany u mężczyzn i u kobiet; zawiera ginsenozydy, które stymulują produkcję tlenku azotu wspomagającego rozkurcz naczyń krwionośnych penisa, co ułatwia osiągnięcie erekcji. U kobiet roślina ta wzmaga popęd seksualny.

Obejrzyj film o lekach na potencję bez recepty!

Jak sobie pomóc?

Pamiętaj, że nie należy samodzielnie odstawiać ani modyfikować dawki leku, nawet jeśli efekty uboczne jego zażywania są bardzo uciążliwe. To najgorsza opcja z możliwych, która na pewno doprowadzi do nawrotu choroby podstawowej. Jeśli opisywany problem dotyczy Ciebie – nie załamuj się jednak i poinformuj o tym jak najszybciej swojego lekarza. To żaden wstyd, a im szybciej to zrobisz – tym szybciej sobie pomożesz.