Czujesz, że opadasz z sił, a znajomi mówią ci, że blado wyglądasz? To może być anemia – podstępna choroba, której nie należy lekceważyć. Dowiedz się, niedobór jakich składników powoduje anemię i jak ją wyleczyć.
Spis treści
Preparaty na anemię bez recepty
Jak długo trwa leczenie anemii?
Co warto wiedzieć o preparatach żelaza?
Czym jest anemia?
Anemia zwana jest inaczej niedokrwistością, ponieważ wynika ze zbyt małej liczby składników krwi - czerwonych krwinek, lub z ich złej jakości.
Jakie są przyczyny anemii?
Najczęstszą przyczyną anemii jest niedobór żelaza. Żelazo jest podstawowym składnikiem barwnika krwi – hemoglobiny. Niedokrwistość może być także efektem niedoboru kwasu foliowego czy witaminy B12. Mogą one być skutkiem:
nieprawidłowej diety, w tym nadmiernego spożycia alkoholu;
zaburzeń wchłaniania składników odżywczych z przewodu pokarmowego, np. w przebiegu chorób zapalnych jelit;
zwiększonego zapotrzebowania na składniki krwiotwórcze w okresie wzrostu, w związku z intensywnym uprawianiem sportu, a także u kobiet w ciąży i karmiących piersią;
krwawień – nie tylko tych spowodowanych urazami, ale również związanych ze zbyt obfitą menstruacją, owrzodzeniami skóry lub przewlekłymi, drobnymi krwawieniami z przewodu pokarmowego powiązanymi z chorobą wrzodową czy hemoroidami.
Rzadkie przyczyny anemii to schorzenia genetyczne, zaburzenia pracy szpiku czy nowotwory.
O prawidłowy „obraz krwi” powinni dbać także honorowi krwiodawcy.
Jakie są objawy anemii?
Charakterystycznymi objawami anemii są bladość skóry, osłabienie i łatwe męczenie się, bóle głowy czy trudności z koncentracją i zapamiętywaniem informacji. Pacjent czuje się przewlekle znużony - nie bez przyczyny potocznie „anemik” oznacza kogoś bez energii i „mizernie” wyglądającego.
Pacjenci z anemią mogą ponadto odczuwać objawy zmniejszenia odporności organizmu czy uskarżać się na problemy dermatologiczne (wypadanie włosów, łamliwość paznokci, zajady lub suchość skóry) lub neurologiczne (np. objawy zespołu niespokojnych nóg).
Jednym z najbardziej niezwykłych objawów długo trwającej anemii jest apetyt na rzeczy niejadalne, takie jak ziemia, krochmal czy kreda (tak zwane spaczone łaknienie, inaczej „pica”).
Jak wykryć anemię?
W pierwszej kolejności należy udać się do swojego lekarza rodzinnego. Anemię w większości przypadków dosyć łatwo jest zdiagnozować na podstawie charakterystycznych objawów i wyników morfologii krwi. Lekarz Podstawowej Opieki Zdrowotnej może wystawić skierowanie na to badanie - a także ewentualnie na badania dodatkowe, takie jak ocena poziomu żelaza czy zdolność organizmu do jego wiązania. Większość badań laboratoryjnych można wprawdzie wykonać prywatnie, jednak pomoc lekarza i tak będzie nieodzowna w celu prawidłowej interpretacja wyników.
Czy anemia jest groźna?
Anemii nie należy lekceważyć. W przypadku dzieci i młodzieży żelazo jest ważne dla rozwoju układu nerwowego, a zatem wpływa na proces uczenia się, zapamiętywania oraz na zachowanie. Ponadto nieleczona anemia może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak duszność, tachykardia (przyspieszenie rytmu serca), a nawet niewydolność serca.
Wyjątkowo niebezpieczna jest niedokrwistość wynikająca z niedoboru witaminy B12 – zwana także anemią złośliwą, gdyż w przeszłości uważano ją za chorobę nieuleczalną i prowadzącą do nieodwracalnych powikłań. W jej przebiegu mogą pojawić się dolegliwości ze strony układu nerwowego (mrowienia, drętwienie, napady drgawek) i pokarmowego (biegunki lub zaparcia).
Natomiast niedobory kwasu foliowego są szczególnie niebezpieczne dla kobiet starających się o dziecko, gdyż mogą prowadzić do rozwoju wad wrodzonych u płodu.
Jak wyleczyć anemię?
Sposób leczenia powinien być ściśle powiązany ze zdiagnozowaną przyczyną anemii i wynikami badań laboratoryjnych. Z tego powodu prawidłowe postępowanie – nawet w zakresie preparatów dostępnych bez recepty - należy uzgodnić z lekarzem, a terapię prowadzić pod jego nadzorem. Nie należy także samodzielnie zmieniać produktu, w szczególności leku na suplement. Poszczególne preparaty mogą istotnie różnić się zawartością składników aktywnych.
W występujących najczęściej anemiach niedoborowych pomaga przyjmowanie preparatów zawierających składniki krwiotwórcze - żelazo, kwas foliowy, witaminę B6 czy B12. Wiele produktów dedykowanych osobom z anemią zawiera również witaminę C, która zapewnia lepsze wchłanianie żelaza.
Preparaty na anemię bez recepty
tabletki i kapsułki (np. Biofer Folic, Chela-Ferr, Szelazo SR, Solgar Gentle Iron, Actiferol Fe czy Ascofer);
postacie płynne (np. zawiesina Innofer Fe, krople Actiferol Fe czy płyn Floradix Żelazo i Witaminy);
saszetki do rozpuszczania (np. Actiferol Fe) oraz saszetki typu „stick”, które można wysypać bezpośrednio na język (np. Chela-Ferr easy).
Leki na anemię na receptę
Na receptę natomiast dostępne są produkty lecznicze zawierające większe dawki żelaza (np. Tardyferon, Sorbifer Durules czy Ferrum Lek).
W wyjątkowych sytuacjach lekarz może zlecić podanie leku w formie zastrzyku z żelazem (np. Ferrum Lek, Monover, Feriinject) czy witaminą B12 (np. Vitaminum B12 WZF). Tylko w najcięższych przypadkach konieczne jest przetoczenie krwinek czy przeszczep szpiku.
Jak długo trwa leczenie anemii?
Aby poziom hemoglobiny i czerwonych krwinek powrócił do normy potrzeba co najmniej kilku tygodni. Pomimo tego kurację należy kontynuować jeszcze przez jakiś czas (ok. 3 miesiące), aby odnowić zasoby żelaza. Po zakończeniu kuracji warto systematycznie wykonywać badania kontrolne.
Co warto wiedzieć o preparatach żelaza?
Warto pamiętać, że po preparatach żelaza mogą wystąpić charakterystyczne działania niepożądane, takie jak metaliczny posmak w ustach oraz dolegliwości pokarmowe (nudności i wymioty, wzdęcia, zaparcia lub biegunka). W przypadku wystąpienia skutków ubocznych należy udać się do lekarza, który może zmodyfikować dawkę, zlecić lepiej tolerowaną postać żelaza lub zmodyfikować sposób przyjmowania preparatu w odniesieniu do posiłków.
Podczas terapii żelazem stolec może mieć kolor czarny i przyjmować smolistą konsystencję. Chociaż często wzbudza to zaniepokojenie pacjentów, nie jest w żaden sposób niebezpieczne.
Preparaty z żelazem mogą wchodzić w interakcje (wzajemne oddziaływania) z innymi lekami (m.in. z lekami na nadkwaśność żołądka), dlatego zawsze należy uważnie przeczytać ulotkę.
Jeśli preparat nie jest specjalnie do tego przeznaczony, to nie należy go ssać, żuć, ani trzymać w ustach, lecz połknąć w całości, popijając wodą, ze względu na ryzyko owrzodzenia jamy ustnej i przebarwienia zębów. Ponadto preparaty o spowolnionym uwalnianiu mogą na skutek takiego postępowania stracić swoje właściwości.
Obejrzyj film!
Jaką dietę stosować w anemii?
W niedokrwistości niedoborowej warto uwzględnić w diecie składniki krwiotwórcze, które można znaleźć przede wszystkim w mięsie, rybach, podrobach, burakach, natce pietruszki czy suszonych owocach.
Jednocześnie w celu maksymalnego wykorzystania żelaza należy w przypadku niektórych preparatów ograniczyć spożywanie produktów utrudniających jego wchłanianie lub zachować jak najdłuższy odstęp między przyjęciem produktu, a spożyciem pokarmów wchodzących z nim w interakcje. Przyswajaniu żelaza w szczególności nie sprzyjają warzywa bogate w kwas szczawiowy (szczaw, rabarbar), błonnik, wapń oraz mocna kawa i herbata (ze względu na zawartość taniny i kofeiny).
redaktor: Agnieszka Soroko, mgr farm.
ostatnia zmiana: 08.05.2023 10:28:05
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.