5 lipca 2019 ukazało się kolejne obwieszczenie Ministra Zdrowia aktualizujące wykaz produktów zagrożonych brakiem dostępności. Obejmuje on 324 pozycje - to o 36 więcej niż dwa miesiące temu. Znalazły się na nim produkty z metforminą i lewotyroksyną, których braki ostatnio są szeroko komentowane. Na jakie jeszcze zmiany warto zwrócić uwagę?
Problemy z lekiem na choroby tarczycy
Od dłuższego czasu są trudności z dostępnością leku Euthyrox. Zawiera on lewotyroksynę sodową - syntetyczny hormon tarczycy, który naśladuje działanie naturalnych hormonów tego narządu i jest stosowany między innymi w jego niedoczynności.
Dlaczego brakuje leku Euthyrox?
Braki tego preparatu – jak poinformował producent – wynikają ze zwiększonego zapotrzebowania w Europie, którego nie są w stanie pokryć moce produkcyjne firmy. Oprócz działań zmierzających do wzmocnienia produkcji, zadeklarowano monitorowanie poziomu zapasów leku Euthyrox w innych krajach, w celu dostosowania dostaw do zapotrzebowania. Do końca czerwca na polski rynek miało trafić łącznie 1,2 mln opakowań. Utworzono także specjalną infolinię na której pacjenci oraz apteki mogą uzyskać informację na temat dostępności Euthyroxu.
Problem z dostępnością leku Euthyrox zażegnany?
5 lipca Ministerstwo Zdrowia opublikowało komunikat, w którym informuje, że na ten moment nie istnieje zagrożenie, że leku zabraknie. Resort przeanalizował dane spływające ze Zintegrowanego Systemu Monitorowania Obrotu Produktami Leczniczymi dotyczące stanów u producenta, w hurtowniach i w aptekach. Wynika z nich, że w hurcie znajduje się 1,3 mln opakowań leku. Jednak publikacja komunikatu zbiegła się z zamieszczeniem Euthyroxu na wykazie leków zagrożonych brakiem dostępności, co wzbudziło konsternację w środowisku aptekarskim. Pomimo zapewnień Ministerstwa oraz danych, z których wynika, że hurtownie dysponują stanami przeszło dwukrotnie wyższymi niż apteki, w komentarzach do komunikatu pojawiły się sygnały, że lek nie do wszystkich aptek trafia w dawkach i ilościach pozwalających na pełne zabezpieczenie chorych. Farmaceuci zwracają ponadto uwagę, że - zgodnie z regułą niedostępności - pacjenci usiłują zgromadzić zapasy deficytowych leków, jak tylko pojawiają się one w aptekach, co tylko pogłębia kłopoty z ich dostępnością. Z uznaniem natomiast odnoszą się do wszelkich prób nagłośnienia problemu przez media i zainteresowania nim decydentów. W wielu przypadkach czują się bowiem bezsilni, a pacjencji za brak leków często winią aptekarzy.
Co robić w przypadku trudności z dostępnością do leku Euthyrox?
W przypadku trudności z zakupem potrzebnej dawki Euthyroxu, warto zwrócić uwagę na alternatywne rozwiązania. Lekarz może przepisać wyższą dawkę leku i wykorzystać możliwość dzielenia tabletek - tabletki Euthyrox N posiadają rowek dzielący po obu stronach, tabletkę można dzielić na równe dawki. Innym rozwiązaniem jest przyjmowanie wielokrotności lub odpowiednich zestawień mniejszych mocy leku. W tym przypadku wizyta u lekarz nie jest konieczna - farmaceuta jest uprawniony do wydania mocy niższej niż określona na recepcie, z zachowaniem całkowitej ilość przepisanej substancji czynnej.
Ponadto lewotyroksynę sodową zawierają – oprócz Euthyroxu – dwa inne zarejestrowane w Polsce leki - Letrox oraz Eltroxin. Warto jednak zwrócić uwagę, że Letrox również trafił na bieżący wykaz leków zagrożonych brakiem dostępności. Ponadto Euthyrox występuje w większym wyborze dawek niż zamienniki, zatem nie dla każdego pacjenta dobór analogicznej dawki będzie możliwy.
Według statystyk GdziePoLek liczba placówek z dostępnością do poszczególnych dawek Euthyroxu w ostatnich dniach istotnie wzrosła. Dostępność leku można na bieżąco sprawdzać na naszym portalu i zarezerwować go w aptece. Ponieważ jednak rotuje on bardzo szybko, przed udaniem się do apteki rekomendujemy telefoniczne potwierdzenie, że rezerwacja będzie oczekiwać na pacjenta.
Czy chorzy na cukrzycę zostaną bez leku?
W aptekach brakuje leków z przeciwcukrzycową metforminą, w formule o przedłużonym uwalnianiu w dawce 500 mg - Metformax 500 SR, Glucophage XR i Symformin XR. Wszystkie trzy preparaty znalazły się w aktualnym wykazie leków zagrożonych brakiem dostępności.
Brak leku Metformax 500 SR tłumaczony jest opóźnieniem w dostawach od wytwórcy. Preparat w aptekach ma zacząć pojawiać się w połowie lipca. Natomiast podmiot odpowiedzialny za lek Glucophage XR przekazał informację, że do końca czerwca do firmy dostarczono około 100 tysięcy opakowań preparatu, co odpowiada zapotrzebowaniu na około 2 miesiące. Glucophage XR kolejno trafi do hurtowni farmaceutycznych, a stamtąd do aptek. Dostępność dla pacjentów powinna poprawić się do połowy lipca.
Bez przeszkód dostępne są leki z metforminą o natychmiastowym uwalnianiu, nie mogą one być jednak wydane zamiennie w aptece za preparaty typu „XR”. Również sami pacjenci nie są chętni dodatkowym wizytom u lekarza, zmianie leczenia i przyjmowaniu większej liczby tabletek dziennie.
Jakie inne leki zostały objęte dodatkowym monitorowaniem?
Do wykazu dopisano lek Myocet, stosowany w ramach chemioterapii, zawierający liposomalną, niepegylowaną doksorubicynę. Myocet w połączeniu z cyklofosfamidem jest stosowany jako pierwsza linia leczenia u pacjentek z rakiem piersi z przerzutami.
Nowością pośród leków zagrożonych brakiem dostępności jest preparat Pegasys zawierający peginterferon alfa-2a, refundowany w schorzeniach hematoonkologicznych w ramach chemioterapii oraz w programach lekowych dedykowanych przewlekłemu wirusowemu zapaleniu wątroby.
Na wykazie znalazł się także preparat Prolia zawierający denosumab - ludzkie przeciwciało monoklonalne, znajdujące zastosowanie w leczeniu osteoporozy oraz w celu zmniejszenia ryzyka złamań.
Do listy dołączyła także dodatkowa (60 tabletek) wielkość opakowania preparatu Eliquis w dawce 5 mg zawierającego przeciwzakrzepowy apiksaban.
Jakie leki usunięto z wykazu leków zagrożonych brakiem dostępności?
Z wykazu zniknęło 6 pozycji lekowych. Są to preparaty stosowane w pulmonologii: Seretide w trzech dawkach (zestawienie flutikazonu z salmeterolem w postaci aerozolu wziewnego), leki Serevent i Serevent Dysk zawierające salmeterol oraz Zinnat 250 – antybiotyk z grupy cefalosporyn, zwierający cefuroksym w postaci granulatu do sporządzania zawiesiny doustnej w dawce 250 mg/5 ml.
Polacy boją się, że w aptekach zabraknie leków
Coraz więcej Polaków obawia się braku leków w aptekach, a wśród obawiających się aż 74% doświadczyło takiej sytuacji - wynika z badania opinii publicznej przeprowadzonego na zlecenie Polskiego Związku Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego w kwietniu bieżącego roku.
Warto zwrócić uwagę, że wykaz leków zagrożonych brakiem dostępności nie zamyka „czarnej listy” deficytowych preparatów. Łącznie może brakować nawet około 500 produktów. Pacjenci uskarżają się między innymi na problemy z zakupem preparatów dermatologicznych z inhibitorami kalcyneuryny (Protopic i Elidel), stosowanych w atopowym zapaleniu skóry, leków na nadciśnienie czy szczepionek przeciwko wirusowi wywołującemu raka szyjki macicy. Na naszym forum Zapytaj farmaceutę pojawiło się w ostatnim czasie wiele wpisów, z których wyraźnie widać, jak bardzo chorzy są zdenerwowani tą sytuacją.
Naczelna Izba Aptekarska wystosowała list do Ministra Zdrowia z apelem o podjęcie pilnych działań zmierzających do zapewnienia dostępności leków dla pacjentów. Czytamy w nim: W aptekach zaczyna brakować leków stosowanych w takich chorobach jak: cukrzyca, nadciśnienie, choroby tarczycy, astma, POChP, alergia. Początkowo problem dotyczył niemal wyłącznie drogich leków oryginalnych, jednakże na chwilę obecną zaczyna również brakować popularnych leków generycznych. Zdaniem samorządu problem braków przybrał "dramatyczne rozmiary".
Zdaniem ekspertów poczucie zagrożenia, jakie przeżywa pacjent w związku z możliwością przerwania terapii, może być niezależnym czynnikiem pogarszającym stan zdrowia.
W związku ze starzeniem się społeczeństwa należy założyć, że osób wymagających regularnego leczenia będzie przybywać. Tymczasem komentatorzy zwracają uwagę, że borykamy się już nie tylko z nielegalnym wywozem leków. Nabrzmiewa kolejny problem, którego nie da się rozwiązać "z dnia na dzień" - europejski przemysł farmaceutyczny opiera się na dostawie surowców do produkcji leków od chińskich wytwórców. A ci właśnie zamykają swoje fabryki.