Co zrobić, gdy ktoś ma zawał serca?

Czym jest zawał serca?

Zawał serca to martwica mięśnia sercowego, do której dochodzi na skutek niedokrwienia spowodowanego przez zamknięcie światła naczynia doprowadzającego krew do serca. Najczęstszą przyczyną zawału jest choroba wieńcowa, która w 90% spowodowana jest miażdżycą tętnic wieńcowych.

Mężczyźni częściej niż kobiety zmagają się z tym problemem. Ryzyko zawału serca rośnie wraz z wiekiem - po 65. roku życia jest to najczęstsza przyczyna zgonów w Europie.

Jak rozpoznać zawał serca?

U 90% chorych głównym objawem zawału serca jest uporczywy ból za mostkiem, który pojawia się nagle i może rozprzestrzeniać się na ramiona, szyję, szczękę, plecy lub brzuch. Trwa on zwykle powyżej 20 minut. Poszkodowany ma wrażenie ciasnoty w klatce piersiowej. Nie jest w stanie pokazać miejsca bólu, w związku z czym przykłada całą dłoń do klatki. Pojawia się duszność, niepokój, strach przed śmiercią. Twarz przybiera blady odcień, robi się chłodna, występują "zimne poty". Czasami dochodzą do tego nudności i wymioty, a także nieregularny puls.

Bardzo trudno jest stwierdzić, czy ból za mostkiem związany jest z atakiem serca, czy też ma inną przyczynę, np. ciężki epizod zgagi. Nigdy nie wolno bagatelizować takich objawów.

U 10% chorych (zwłaszcza cierpiących z powodu cukrzycy) zawał serca przebiega bez objawów bólowych.

Czy zawał serca u kobiet wygląda tak samo jak u mężczyzn?

Zawał serca u kobiet może dawać inne objawy. Nie zawsze pojawiają się u nich bóle zamostkowe. W związku z czym najczęstsze symptomy kojarzone są z przeziębieniem, zmianami hormonalnymi lub przemęczeniem. Duszność, złe samopoczucie, osłabienie, czy też zawroty głowy, nie zawsze utożsamiane są z problemami kardiologicznymi. Niestety kobiety o wiele częściej lekceważą te objawy i za późno zgłaszają się do lekarza.

Co zrobić najpierw, jeżeli podejrzewamy, że ktoś ma zawał serca?

W przypadku zawału serca, najważniejsza jest szybka, fachowa pomoc medyczna. Kardiolodzy mówią o tzw. "złotej godzinie", czyli o czasie, który decyduje o szansie przeżycia. Nie bójmy się wezwać pogotowia, nawet jeżeli mamy wątpliwości, czy to na pewno jest zawał serca. Dlatego najpierw dzwonimy na numer 999 lub 112. Następnie, w oczekiwaniu na zespół medyczny, możemy przystąpić do dalszych działań.

Jak możemy pomóc choremu z zawałem serca?

Przede wszystkim, jeśli chory jest przytomny, musimy pomóc mu przyjąć wygodną pozycję. Powinien siedzieć opierając się o krzesło lub ścianę. Może także przyjąć pozycję półleżącą. Najważniejsze jest, aby tułów był lekko podwyższony, ponieważ dzięki temu serce jest mniej obciążone.

Powinniśmy zachęcić chorego do ograniczenia ruchów oraz go uspokajać, ponieważ wysiłek i stres zwiększają zapotrzebowanie serca na tlen. Może to prowadzić do powiększenia zmian martwiczych.

Bardzo ważne jest także ułatwienie choremu oddychania poprzez rozluźnienie paska, zdjęcie krawata, rozpięcie kołnierzyka koszuli. Należy umożliwić mu również dostęp do świeżego powietrza.

Czy możemy podać jakieś leki osobie, która ma zawał?

Jeżeli poszkodowany leczy się z powodu choroby wieńcowej i posiada nitroglicerynę, możemy pomóc mu ją zażyć. Może ona występować w postaci sprayu (np. Nitromint). Należy pamiętać, że przy niskim ciśnieniu, lek może je dodatkowo obniżyć.

Możemy także podać choremu kwas acetylosalicylowy w dawce 150-300 mg (np. Acard, Polocard, Aspirin). Oczywiście jeśli nie jest uczulony i nie ma wrzodów żołądka. Nie podajemy choremu jednak innych leków przeciwbólowych (np. paracetamol, ibuprofen, ketoprofen), ponieważ mogą one maskować objawy zawału, a także wpływać niekorzystnie na krzepliwość krwi.

Leki można podawać tylko wtedy, kiedy pacjent jest przytomny i komunikatywny (jasno i precyzyjnie się wypowiada).

Czy kaszel pomaga w zawale serca?

Intensywny kaszel nie pomaga w zawale serca. W Internecie krążą niesprawdzone informacje na ten temat. Wprost przeciwnie - serce poszkodowane w trakcie zawału, w wyniku sztucznie wywoływanego kaszlu, może być narażone na jeszcze większe obciążenie.

Co zrobić jeśli podejrzewamy, że sami mamy zawał serca?

Przede wszystkim powinniśmy się uspokoić i wezwać jak najszybciej pomoc. W oczekiwaniu na pogotowie przyjmujemy pozycję półleżącą lub siedzącą, pamiętając aby miejsce obok nas było w miarę bezpieczne, ponieważ w każdej chwili możemy stracić przytomność. Do omdlenia dochodzi zazwyczaj w ostatniej fazie ostrego zawału serca. Zdarza się to średnio w około 5% przypadków, dlatego warto upewnić się, że przybywające pogotowie będzie mogło dostać się bez problemu do miejsca, w którym akurat przybywamy. Mogłoby to być utrudnione w przypadku, gdy jesteśmy zupełnie sami, a drzwi zamknięte są na klucz.

Co zrobić, jeśli osoba z zawałem serca straciła przytomność?

Jeżeli osoba z zawałem serca jest nieprzytomna, należy sprawdzić czy oddycha. Jeżeli nie, rozpoczynamy reanimację, czyli uciskanie klatki piersiowej, połączone ze sztucznym oddychaniem (30 uciśnięć, po których wykonujemy 2 wdechy). Jeżeli dostępne jest AED (automatyczny defibrylator zewnętrzny), włączamy go i wykonujemy polecenia.

Jeżeli poszkodowany oddycha, układamy go w pozycji bocznej ustalonej, dzięki której mamy pewność, że chory nie zadławi się własnym językiem. Następnie sprawdzamy, czy w jamie ustnej nie zalegają ciała obce (w miarę możliwości usuwamy sztuczną szczękę) i czekamy na przyjazd pogotowia.

Obowiązkiem każdego człowieka jest próba ratowania ludzkiego życia. Należy zwalczyć swój strach i pomagać najlepiej, jak tylko potrafimy.