Rząd zamierza walczyć z koronawirusem za pomocą "specustawy koronawirusowej". Ze względu na uprawnienia, jakie daje ona rządzącym, przyrównano ją do „broni atomowej”. Ograniczenia cen i liczby wydawanych leków, przymusowa kwarantanna oraz recepty wystawiane w aptekach - to tylko niektóre z założeń ustawy. Co jej wprowadzenie może oznaczać dla obywateli?
Czym jest "ustawa koronawirusowa"?
W Polsce właśnie zaczęła obowiązywać ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. „Specustawa” wprowadza szczególne przepisy dotyczące pracy samorządów, zadań wojska czy budżetu. Nowe regulacje obejmują także kwestie dotyczące obrotu lekami i wyrobami medycznymi, jak również dotykają wolności obywatelskich.
Zapobieganie podwyżkom cen leków i środków ochronnych
Na mocy nowych przepisów minister zdrowia będzie miał możliwość ustalenia maksymalnych cen na leki (także te bez recepty) oraz na wyroby medyczne (np. maseczki ochronne, rękawiczki jednorazowe) i środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Ma to przeciwdziałać już zauważalnym na rynku spekulacjom cenowym (nieuzasadnionym podwyżkom) wobec tych produktów, które mogą być wykorzystane w związku z przeciwdziałaniem chorobie COVID-19 (więcej: Koronawirus - jak nie zachorować?).
Ograniczenia w liczbie wydawanych leków na pacjenta
Ustawa daje możliwość szefowi resortu zdrowia obwieszczenia listy leków, które pacjenci będą mogli kupić tylko w ograniczonej ilości. Taka reglamentacja ma spowodować, aby medykamentów wystarczyło dla wszystkich oraz aby ukrócić spekulacje i nielegalny handel produktami leczniczymi, które mogą być deficytowe.
Jeśli jednak w aptekach pojawiłyby się braki, mogą zostać uruchomione zapasy z Agencji Rezerw Materiałowych, które miałyby być wydawane bezpłatnie pacjentom przez apteki na podstawie jedynie numeru PESEL.
Sposobem na większą kontrolę obrotu lekami jest także możliwość zobligowania hurtowni farmaceutycznych, aby sprzedawały leki tylko do aptek, a nie do punktów obrotu pozaaptecznego, takich jak sklepy czy stacje benzynowe.
Więcej na temat możliwości leczenia oraz szczepionki przeciw koronawirusowi napisaliśmy tutaj.
Czy w Polsce można będzie wybudować szpital w kilka dni?
Na początku lutego cały świat z zapartym tchem obserwował ekspresową budowę dwóch szpitali w epicentrum epidemii w mieście Wuhan, które zostały postawione dosłownie od zera w ciągu zaledwie kilku dni. Nowa ustawa, która ma obowiązywać w Polsce daje możliwość zniesienia przepisów prawa budowlanego, dotyczących planowania przestrzeni czy ochrony zabytków. Ma to na celu umożliwienie wybudowania, przebudowania lub przystosowania w szybkim tempie obiektów z przeznaczeniem na przykład na szpitale, punkty segregacji chorych czy pomieszczenia do kwarantanny.
Praca z domu i opieka nad dzieckiem
W wyjątkowych sytuacjach Polacy będą mogli pracować zdalnie, ale tylko, jeśli poleci im to pracodawca i w sytuacji, kiedy rodzaj wykonywanej pracy to umożliwia.
Natomiast w domu z dziećmi będą mogli zostać rodzice maluchów do lat 8, jeśli dojdzie do zamknięcia żłobka, przedszkola czy szkoły. Zachowają przy tym prawo do zasiłku opiekuńczego na 14 dni.
Czy nowe przepisy ograniczają prawa i wolności obywateli?
Jednocześnie na mocy nowych przepisów obywatel może zostać poddany przymusowemu pobytowi w szpitalu lub obowiązkowej kwarantannie, która będzie trwać do 21 dni.
Osoby objęte kwarantanną domową będą mogły otrzymać zwolnienie lekarskie z systemu telemedycznego (e-zwolnienie może wystawić lekarz na podstawie rozmowy z pacjentem).
Swobodne przemieszczanie się obywateli może być uniemożliwione lub utrudnione, jeśli rząd zdecyduje się na wydzielenie stref. W ustawie mowa jest o strefie zero, czyli obszarze, w którym pojawił się wirus, o szerszej strefie buforowej wokół niej, a także o strefie zagrożenia, czyli obszarze możliwego ryzyka wystąpienia epidemii.
Farmaceuta może wystawić receptę w razie zagrożenia zdrowia
Aktualnie farmaceuta może wystawić receptę farmaceutyczną w sytuacji nagłego zagrożenia zdrowia pacjenta. Zgodnie z ustawą, w przypadku zagrożenia zdrowia pacjenta związanego z COVID-19, będzie to możliwe także w sytuacjach bez cech „nagłości”. Przepis niejako poszerza zatem katalog sytuacji, w której pacjent będzie mógł uzyskać receptę farmaceutyczną. Pozostałe ograniczenia dotyczące tej formy wydawania leków pozostają bez zmian (więcej: Kiedy farmaceuta może wypisać receptę).
Kto ma najwięcej obaw w związku ze specustawą?
Najwięcej wątpliwości co do nowych przepisów mają przedsiębiorcy. Obawiają się oni zbyt dużych uprawnień organów Państwa, które będą mogły wydawać im nie wymagające uzasadnienia polecenia podlegające natychmiastowemu wykonaniu. Wprowadzono także regulacje mogące ograniczać prawa własności na przykład poprzez możliwość przejęcia na rzecz Skarbu Państwa towarów, sprzętu czy aparatury (więcej: Przemysł farmaceutyczny chce zmian w specustawie o koronawirusie).
180 dni ustawy koronawirusowej
Nowa specustawa ma obowiązywać jedynie przez 180 dni, potem jednak w przypadku konieczności mogłaby zostać przedłużona. Biorąc pod uwagę aktualną sytuację epidemiologiczną istnieją obawy, że wirus może pozostać z nami na dłużej. Pomimo, że senat przyjął propozycję ustawy bez poprawek, to zapowiedział dalsze prace nad jej nowelizacją, aby doprecyzować wszystkie newralgiczne kwestie.
Jak inne kraje świata radzą sobie z problemem koronawirusa?
SARS-CoV-2 coraz agresywniej rozprzestrzenia się w wielu krajach świata. Poszczególne kraje stosują różne środki zapobiegawcze, aby zahamować jego ekspansję na swoich terytoriach.
Wdrożone rozwiązania to między innymi zawieszenia połączeń lotniczych z Chinami (na taki krok zdecydowały się jako pierwsze Stany Zjednoczone), obowiązek kwarantanny dla wszystkich obywateli powracających z Włoch czy wstrzymanie wydawania wiz obywatelom Iranu (na te kroki właśnie zdecydowali się Czesi). W Rosji domowej kwarantannie przez 14 dni muszą się poddać wszyscy podróżni z krajów, w których panuje epidemia (Chiny, Włochy czy Iran). Władze Moskwy nakazały odsyłanie do domów wszystkich podopiecznych i podwładnych, którzy będą prezentowali objawy, takie jak kaszel, gorączka czy duszność.
Francuski rząd skonfiskował zapasy maseczek i odzieży ochronnej. Apteki będą wydawać je wyłącznie na receptę. W tym kraju ustalono także sztywne ceny na środki dezynfekcyjne. Niemcy natomiast wprowadzili, podobnie jak Polska, zakaz eksportu masek ochronnych.
Na zamknięcie wszystkich szkół w całym kraju aż do kwietnia zdecydowała się Japonia. W prawie wszystkich krajach odwoływane są imprezy masowe, ogranicza się podróże służbowe. Coraz powszechniejsze są pomiary temperatury, przede wszystkim podróżnych, ale także przy wejściach do budynków użytku publicznego (np. Tajwan).