Jakich leków może zabraknąć w Polsce (maj 2018)?

Ministerstwo Zdrowia opublikowało nowe obwieszczenie zawierające wykaz produktów leczniczych zagrożonych brakiem dostępności na dzień 15 maja 2018. Resort publikuje takie zestawienie przynajmniej raz na dwa miesiące. Sprawdzamy, jak zmieniła się sytuacja dotycząca produktów, których może zabraknąć w aptekach w porównaniu do listy z marca.

Liczba preparatów zagrożonych brakiem dostępności zwiększyła się – lista marcowa zawierała 177 pozycji, zaś majowa jest dłuższa – znajduje się na niej aż 208 pozycji. Do listy dopisano 32 pozycje, wykreślono – jedną.

Jaki lek został skreślony z listy?

Z listy zniknął produkt Megalia, zawierający megestrol – substancję stosowaną w leczeniu braku łaknienia lub utraty masy ciała będącej wynikiem choroby nowotworowej albo zespołu nabytego niedoboru odporności (AIDS). W wykazie pozostają natomiast dwa inne produkty zawierające megestrol – Megace i Megastril.

Które produkty dołączyły do wykazu leków zagrożonych brakiem dostępności?

Na liście przybyło kilka pozycji. Są to:

• Preparaty wziewne stosowane w schorzeniach dróg oddechowych: Atimos, Fostex (w dawce 200+6, do tej pory zagrożona brakiem dostępności była jedynie dawka 100+6) oraz DuoResp Spiromax w dwóch dawkach.
• Produkt leczniczy Eliquis zawierający przeciwzakrzepowy apixaban. Jest to kolejny – obok heparyn drobnocząsteczkowych, rivaroxabanu czy sulodeksydu – lek o tym profilu działania, który został objęty zagrożeniem braku dostępności.
• Tabletki o przedłużonym uwalnianiu zawierające monoazotan izosorbidu - Effox Long w dawce 50 mg. Substancja czynna tego preparatu należy do grupy azotanów rozszerzających naczynia wieńcowe w sercu.
• Etanercept pod nazwą handlową Enbrel. Etanercept to tak zwane „białko fuzyjne” działające immunosupresyjnie, które stosowane jest między innymi w chorobach stawów oraz w łuszczycy.
• Zawierający pregabalinę preparat Lyrica. Pregabalina to substancja działająca przeciwdrgawkowo, ale również przeciwbólowo w bólach neuropatycznych. Wskazana jest także w niektórych zaburzeniach lękowych.
• Promonta (montelucast) tabletki w dawce 10 mg – lek doustny stosowany pomocniczo w leczeniu astmy.
• Lek z antybiotykiem - Zinnat (substancja czynna - cefuroxim) – granulat do sporządzania zawiesiny doustnej w dawce 250 mg/5 ml o pojemności 50 ml.

Uwagę zwraca objęcie nadzorem preparatów immunoglobulin:

• Gamma anty-D 50 i 150. Preparaty te stosuje się w profilaktyce „konfliktu serologicznego”. Na powierzchni krwinek czerwonych u 85% ludzi znajduje się specyficzny antygen – tak zwany antygen D (o osobach tych mówi się, że posiadają krew Rh+). Problemy mogą wystąpić, jeżeli kobieta Rh- (bez tego antygenu na powierzchni krwinek) jest w ciąży, ale jej nienarodzone dziecko odziedziczyło po ojcu krew Rh+. Powoduje to ryzyko, że organizm kobiety zareaguje wrogo na krwinki dziecka i zacznie produkować przeciwciała, które będą je zwalczać. Niszczenie krwinek płodu przez przeciwciała matczyne może być katastrofalne dla przebiegu ciąży. Immunoglobulina anty-D zapobiega powstawaniu w organizmie matki tych przeciwciał. Podawana jest kobietom w ciąży, po porodzie, ale również po poronieniu.
• Ig Vena i Privigen – są to preparaty immunoglobuliny ludzkiej normalnej. Stosowane są u pacjentów, którzy nie mają wystarczającej liczby własnych przeciwciał i zmagają się z niedoborami odporności. Wskazania obejmują również niektóre choroby zapalne – preparaty te podaje się wówczas celem immunomodulacji (np. w zespole Guillain–Barré przebiegającym z zapaleniem nerwów obwodowych czy w chorobie Kawasaki objawiającej się zapaleniem naczyń krwionośnych).

Ponadto na listę powrócił (w uprzednim wykazie wykreślony) preparat Tuberculin PPD RT 23 SSI – produkt wykorzystywany do wykonania próby tuberkulinowej – badania pokazującego stan odporności organizmu na gruźlicę.

Co robić, jeśli potrzebny jest lek zagrożony niedostępnością?

Publikowanie listy produktów zagrożonych brakiem dostępności jest ustawowym obowiązkiem Ministra właściwego do spraw zdrowia. To jeden z mechanizmów chroniących leki deficytowe przed wywozem z Polski i działanie przede wszystkim prewencyjne, a zamieszczenie leku na wykazie nie zawsze oznacza, że nie można go kupić. Poniższa tabela pokazuje przybliżoną dostępność przykładowych produktów z listy w aptekach zintegrowanych z GdziePoLek na dzień 16.05.2018:

Trzeba zauważyć, że sytuacja na rynku leków jest dynamiczna. Przykładowo w ostatnim czasie faktycznie zauważalny był istotny spadek dostępności granulatu do sporządzania zawiesiny z cefuroksymem (lek dodany do wykazu produktów zagrożonych brakiem dostępności). W pierwszych dniach maja obecność tego antybiotyku w magazynie zgłaszało jedynie 5,94% aptek zintegrowanych z GdziePoLek. Na dzień 16.05.2018 było to już jednak 54,65%.

W niektórych przypadkach zmiany legislacyjne związane na przykład z wysokością dopłaty pacjentów mogą mieć wpływ na wielkość popytu i tempo realizacji podaży. Warto zwrócić uwagę chociażby na znaczące poszerzenie w ostatnim czasie listy bezpłatnych leków dla seniorów.

Z kolei w przypadku immunoglobulin, podanie przeciwciał antyRhD od niedawna jest świadczeniem gwarantowanym – pacjentki mają prawo do otrzymania leku bezpłatnie w poradni ginekologiczno-położniczej. Przed zmianą kobiety zagrożone konfliktem serologicznym musiały lek wykupić na własny koszt (kilkaset złotych). Niewykluczone, że ze względu na barierę finansową część z nich rezygnowała z realizacji recepty.

Przyczyny ograniczeń w dostępności leków w aptekach mogą być różne, dlatego z faktu poszerzenia się listy o nowe pozycje trudno na razie wyciągać daleko idące wnioski.

Niemniej, nawet jeśli preparat jest na liście leków zagrożonych brakiem, nie oznacza to, że jest on nieosiągalny. Jeśli nie znajdziesz potrzebnego preparatu na GdziePoLek, zawsze warto zasięgnąć informacji bezpośrednio w aptece i sprawdzić możliwość zamówienia potrzebnego leku w hurtowni.

W razie jakichkolwiek wątpliwości dotyczących dostępności leków, zawsze możesz zadać pytanie farmaceutom GdziePoLek.