Zestawienie polskiej listy brakujących leków z realiami w Szwecji przypomina mi, jak odmienny jest wybrany przeze mnie rynek pracy. Problem z dostępnością Euthyrox nie występuje, wiele brakujących w Polsce substancji nie jest tutaj używanych, a jeden preparat jest stosowany, ale... tylko w weterynarii.
Od kilku miesięcy mam okazję poznawać szwedzki rynek farmaceutyczny poprzez pracę w tutejszej aptece.
Dlaczego jestem w Szwecji
Gdy byłam dzieckiem, uwielbiałam książki pochodzące ze Szwecji, takie jak „Cudowna Podróż” czy „Dzieci z Bullerbyn”. Wtedy jeszcze nawet nie wyobrażałam sobie, że kiedykolwiek trafię do kraju, o którym czytałam w moich ukochanych bajkach. Stało się tak za sprawą programu, poprzez który szwedzkie sieci aptek rekrutują farmaceutów z różnych krajów Unii Europejskiej. Program ten działa, gdyż w wielu miejscach w Szwecji brakuje farmaceutów.
Proces przeniesienia się z polskiej apteki do szwedzkiej nie był dla mnie łatwy - nie tylko ze względu na konieczność nauczenia się zupełnie nowego języka. Musiałam również dostosować się do zasad panujących na rynku aptecznym w Szwecji, w wielu kwestiach bardzo odmiennym od tego polskiego. O tym, jak bardzo się one różnią, ponownie przekonałam się podczas kompletowania poniższych materiałów.
Jak Szwedzi monitorują brakujące leki
Zacznijmy jednak od tego, co jest podobne. Niestety w Szwecji, tak jak i w Polsce, coraz częściej pojawiają się problemy z dostępnością wielu leków.
Szwedzka Agencja Produktów Leczniczych (Läkemedelsverket – w skrócie LV), która jest odpowiedzialna m.in. za dopuszczanie do obrotu oraz nadzór nad lekami w tym kraju, regularnie publikuje na swojej stronie internetowej aktualną listę preparatów, których brakuje lub niedługo będzie brakować w aptekach, wraz z prognozowanymi datami powrotu. Jest to więc podobny materiał do opublikowanego przez nas ostatnio zestawienia terminów przewidywanych dostaw leków deficytowych.
Dane na ten temat dostarczane są do LV bezpośrednio od firm farmaceutycznych. Na dzień dzisiejszy lista ta liczy ponad 360 pozycji. Liczba ta jedynie potwierdza, że problemy z dostępnością produktów leczniczych faktycznie mogą dotyczyć całej Europy.
Czy leki brakujące w Polsce są w Szwecji?
Niedawno redakcja GdziePoLek wytypowała listę 40 leków krytycznie zagrożonych brakiem dostępności w Polsce. Sprawdziłam więc, jak wygląda sytuacja tych właśnie produktów po drugiej stronie Bałtyku. Podsumowanie dostępności polskich leków deficytowych z punktu widzenia ich obecności w Szwecji przedstawia poniższe zestawienie.
Ocena dostępności polskich leków deficytowych w Szwecji
Źródło: analiza GdziePoLek.pl
Zaskakujący jest fakt, że wiele z leków często używanych w Polsce w Szwecji... właściwie nie jest stosowanych. Niektóre z nich występują również w innych postaciach czy wielkościach opakowań. Z czego mogą wynikać takie różnice?
Dlaczego brak Euthyrox to nie problem
Dość ciekawie przedstawia się sprawa leku Euthyrox N w dawkach 112 oraz 175 mikrogramów.W Szwecji Euthyrox jest obecnie dostępny (a także refundowany), lecz jedynie w dawkach 25, 50 i 100 mikrogramów. Pozostałe, w tym właśnie 112 oraz 175 mcg, zostały wyrejestrowane w ostatnich latach (należy zaznaczyć, że teoretycznie dawkę 175 mcg można by uzyskać z tych dostępnych na rynku).
Lek ten jest na dodatek stosunkowo rzadko stosowany. U Skandynawów króluje inny lek zawierający lewotyroksynę sodową, który nazywa się Levaxin.
Jest on oczywiście refundowany oraz dostępny w wielu dawkach - 25, 50, 75, 100, 125, 150, 175, 200 mcg (a więc nieco innych niż Euthyrox w Polsce).
Levaxin jest od wielu lat wymieniany na publikowanych co roku w każdym regionie Szwecji listach zawierających rekomendowane leki pierwszego wyboru. Prawdopodobnie był on zarejestrowany tu wcześniej niż Euthyrox, przez co ma lepiej ugruntowaną pozycję na rynku.
Co więcej, te dwa leki nie są uznawane przez Szwedzką Agencję Produktów Leczniczych za odpowiedniki, nie można ich więc zamieniać w aptece. Mimo, iż Levaxin i Euthyrox różnią się w składzie tylko jedną substancją pomocniczą, Agencja uznała, iż w związku z wąskim indeksem terapeutycznym lewotyroksyny, zamiana leków (nawet w obrębie tej samej dawki) mogłaby spowodować różnice w efekcie działania. Nie zostały również wykonane żadne badania, które wykazywałyby biorównoważność tych preparatów, co byłoby wymagane do uznania ich za zamienniki. Niemniej, dzięki obecności Levaxinu w aptekach można uznać, iż szwedzcy pacjenci mają obecnie dobry dostęp do leków zawierających lewotyroksynę sodową.
Na niedobór jodu wystarczy sól
W Szwecji nie jest zarejestrowany Jodid, ani żadne inne leki zawierające jodek potasu ze wskazaniami do stosowania w niedoborach jodu. Brak tego produktu na szwedzkim rynku zapewne wynika z faktu, iż w kraju za morzem takie niedobory zdarzają się bardzo rzadko.
Eksperci rekomendują spożycie soli jodowanej , która wydaje się pokrywać zapotrzebowanie społeczeństwa na ten pierwiastek, zwłaszcza, że w latach 60. ubiegłego wieku (kiedy to zaobserwowano jeszcze przypadki niedoborów jodu) zwiększono dodatek jodu do 50 mikrogramów na gram soli. Spożycie soli wzbogaconej jodem jest zalecane szczególnie u kobiet w ciąży i matek karmiących.
Znany w Polsce suplement diety Kelp, który zawiera jod, można kupić tylko w niektórych szwedzkich aptekach.
Co ciekawe, w Szwecji zarejestrowane są tabletki bez recepty Kaliumjodid SERB, które zawierają aż 65 mg jodku potasu. Mają one inne wskazania niż Jodid - zapobieganie skutkom promieniowania powstałego w wyniku awarii elektrowni jądrowych - dlatego dawka substancji czynnej jest tak wysoka. Lek ten nie jest obecnie dostępny, lecz (na szczęście) w chwili obecnej nie ma potrzeby jego stosowania.
Duże opakowanie w Polsce to tutaj normalne opakowanie
Zarówno w Szwecji, jak i w Polsce dostępny jest odpowiednik preparatu Adadut, czyli Avodart. W obu krajach jest on nierefundowany.
Różnica polega jednak na tym, że w szwedzkich aptekach lek ten kupić można w opakowaniu po 90 kapsułek (takiego właśnie opakowania brakuje w Polsce dla Adadut). Na tutejszym rynku dostępny jest również tańszy lek generyczny, czyli Dutasteride Medical Valley, w opakowaniach po 30 lub 90 kapsułek. Oba preparaty można kupić od ręki raczej w niewielu aptekach, lecz istnieje możliwość sprowadzenia ich na zamówienie.
Przy okazji należy zaznaczyć, że w Polsce opakowanie po 90 sztuk (np. tabletek czy kapsułek) uchodzi za „duże” – standardem są opakowania po 28 lub 30 sztuk (jest to związane z faktem, iż polska recepta ważna jest 30 dni). W Szwecji natomiast typowe opakowanie zawiera 90, 98 lub 100 sztuk produktu. Tutejsze recepty ważne są rok, a więc w przypadku preparatów, które stosuje się przewlekle, szwedzka recepta zawiera zazwyczaj ilość leku wystarczającą na ok. rok kuracji. Przy dawkowaniu raz dziennie, przeważnie są to 4 opakowania, z których każde wykupuje się co 3 miesiące – dlatego też leki sprzedawane są w „dużych” opakowaniach. Jest to również związane z zasadami refundacji - przysługuje ona właśnie na trzymiesięczny zapas leku.
Pozostałe produkty
Jeśli chodzi o Arthryl - w Szwecji nie są dostępne żadne zastrzyki z glukozaminą. Występuje ona jedynie w formiach doustnych - tabletek lub kapsułek (zawierających po 625 mg substancji czynnej), które można kupić bez recepty (lub na receptę w większych opakowaniach).
Nie są one już jednak rekomendowane przez lekarzy - po zarejestrowaniu glukozaminy jako leku, zostały wykonane dodatkowe badania, w których stwierdzono, że w łagodzeniu objawów choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych substancja ta nie jest skuteczniejsza od placebo. Za bardziej pomocne uznaje się odpowiednie ćwiczenia fizyczne.
Maść do nosa Bactroban, w Szwecji znana pod nazwą Bactroban Nasal, jest tutaj lekiem refundowanym. Wiele aptek deklaruje się, iż posiada go na stanie, lecz przeważnie w niewielkich ilościach. W razie potrzeby maść można sprowadzić z hurtowni.
Betnovate C w Szwecji nazywa się Betnovat med chinoform. Jest lekiem refundowanym i występuje w opakowaniach po 30 g. Dopuszczona do obrotu jest jedynie postać kremu (maść została wyrejestrowana w 2014). Leku brakuje w hurtowniach od kwietnia tego roku. Według informacji podanych przez LV, ma pojawić się znów najwcześniej pod koniec października.
W Szwecji nie ma żadnych leków będących połączeniem kandensartanu i amlodypiny, jakimi są zarejestrowane w Polsce Caramlo i Candezek Combi. Stosuje się natomiast preparaty z walsartanem i amlodypiną, podobne do zarejestrowanego w Polsce Exforge.
Nie ma również żadnego leku, który byłby podobny do Co-Prestarium Initio. Wszystkie leki stanowiące połączenie peryndoprylu z amlodypiną figurują jako wyrejestrowane w ciągu ostatnich kilku lat. Nie zawierały one również tak niskich dawek substancji czynnych.
Erytromycyna w postaci cyklicznego węglanu, która w Polsce zawarta jest w tabletkach Davercin, w Szwecji występuje tylko w proszkach do przygotowywania roztworów do infuzji. Są natomiast kapsułki zawierające 250 mg erytromycyny pod nazwą Ery-Max, refundowane, w opakowaniach po 20, 30, 40 lub 100 sztuk. Wszystkie warianty można w razie potrzeby zamówić do apteki z hurtowni. W niektórych aptekach dostępne są od ręki opakowania po 40 szt. Jednak sama erytromycyna, w porównaniu z cyklicznym węglanem erytromycyny, wykazuje słabsze oraz krótsze działanie.
Dexilant był niegdyś zarejestrowany w Szwecji, podobnie jak lek generyczny Dexlansoprazol Takeda. Oba preparaty zostały jednak wyrejestrowane w 2015 roku. Obecnie nie ma więc żadnego leku z dekslanzoprazolem. Spośród leków obniżających wydzielanie kwasu żołądkowego zdecydowanie najczęściej stosowany jest omeprazol (który jako jedyny dostępny jest bez recepty), często wypisywany jest także esomeprazol.
DHC Continus nie ma w Szwecji swojego odpowiednika, gdyż w tym kraju nie jest zarejestrowany żaden preparat, który zawierałby dihydrokodeinę.
Lek hormonalny Divina nie jest zarejestrowany w Szwecji już od dłuższego czasu. Stosowany jest natomiast podobny preparat Divina Plus, wytwarzany przez tego samego producenta. W opakowaniu Divina Plus, tak jak w przypadku Divina, znajdują się białe tabletki zawierające po 2 mg estradiolu oraz niebieskie tabletki mające w swoim składzie połączenie 2 mg estradiolu oraz 10 mg medroksyprogesteronu. Oba leki stosowane są w hormonalnej terapii objawów menopauzy, lecz schemat ich dawkowania jest nieco inny. Divina przyjmuje się przez 21 dni (11 białych tabletek, po czym 10 niebieskich tabletek), następnie robi się 7 dni przerwy (wtedy występuje podobne do miesiączki krwawienie). Natomiast Divina Plus stosowana jest nieprzerwanie przez 28 dni (9 białych tabletek, 12 niebieskich i znów 7 białych - również pojawia się krwawienie). Można powiedzieć, że schemat taki zapewnia ciągłość przyjmowania estrogenu, a także pomaga uniknąć pomyłek w regularnym zażywaniu tabletek. Mimo różnic w dawkowaniu nie wydaje się, jakoby pomiędzy Divina a Divina Plus występowały z kolei różnice w działaniu - informacje zawarte w obu charakterystykach produktu są identyczne. Jedyna znacząca rozbieżność polega na tym, iż według ulotki Divina preparat ten mogą zażywać kobiety, które w dalszym ciągu miesiączkują, natomiast Divina Plus powinna być stosowana minimum 6 miesięcy po ostatniej menstruacji.
Divina Plus zarejestrowana jest w Szwecji w opakowaniach 3 x 28 tabletek, refundowanych. Podobnie jak w przypadku Divina w Polsce, leku brakuje w hurtowniach, mniej więcej od lutego tego roku. Jako przyczyna braku podawany jest chwilowy brak u wytwórcy. Należy podkreślić, że najprawdopodobniej oba preparaty produkowane są równocześnie, gdyż skład tabletek jest identyczny. Według informacji przekazanych przez Szwedzką Agencję Produktów Leczniczych, Divina Plus powinna powrócić na szwedzki rynek pod koniec sierpnia.
Elidel zarejestrowany jest w opakowaniach po 15, 30 lub 60 g. Wszystkie warianty należą do leków refundowanych i można je bez problemu zamówić. W aptekach dostępne od ręki są opakowania po 15 i 30 g.
Havrix Junior dostępny jest w Szwecji pod nazwą Havrix, na recepcie musi być jednak zaznaczone, iż chodzi o mniejsze ampułkostrzykawki po 0,5 ml. Podobnie jak w Polsce, szczepionka ta nie jest refundowana. Apteki przeważnie nie mają tego produktu na stanie, lecz bez problemu można sprowadzić go na zamówienie. Dostępne są opakowania po 1 lub po 10 ampułkostrzykawek.
Hygroton został wyrejestrowany w Szwecji wiele lat temu. Dopuszczony do obrotu jest lek Hygropax, który zawiera 25 mg chlortalidonu (a więc dwukrotnie mniejszą dawkę niż Hygroton). Należy on do leków refundowanych, a w jego opakowaniu znajduje się 100 tabletek. Od marca tego roku nie jest on jednak dostępny w hurtowniach. Przewidywana data wznowienia dostaw to kwiecień 2020.
W szwedzkich aptekach bez problemu kupić można leki zawierające, tak jak Irprestan, substancję czynną irbesartan w dawce 150 mg (np. Aprovel, Irbesartan Stada, Irbesartan Orion, Irbesartan Teva). Preparaty te są refundowane i dostępne w standardowych opakowaniach po 98 lub 100 tabletek.
Iruxol Mono nie jest zarejestrowany w Szwecji, jest natomiast dostępny w Finlandii i można go ewentualnie sprowadzić na drodze importu docelowego.
W szwedzkich aptekach nie znajdziemy leku zawierającego potas, który tak jak Kalium Effervescens byłby w formie rozpuszczalnej w wodzie. W sytuacjach wymagających uzupełnienia tego pierwiastka najczęściej przepisywany jest chlorek potasu w tabletkach o przedłużonym uwalnianiu zawierających 750 mg tejże soli (czyli odpowiednik znanego w Polsce Kalipozu Prolongatum). Niedawno również wystąpiły problemy z dostępnością tego leku w Szwecji. Suplementy diety np. z cytrynianem potasu (który jest jednym ze składników Kalium Effervescens) można kupić jedynie w sklepach ze zdrową żywnością, lecz nie w aptekach.
Odpowiednik leku Lacosamide Glenmark o nazwie Vimpat jest w Szwecji lekiem refundowanym. Większość aptek nie ma go jednak na stanie, natomiast na zamówienie sprowadzić można wszystkie dawki tego preparatu w opakowaniach po 56 tabletek.
W szwedzkich aptekach znaleźć można odpowiednik żelu Lignocainum Jelfa typu "U" o nazwie Xylocain. Tak jak Lignocainum, produkt ten zawiera 2% lidokainy i jest wskazany m.in. do znieczulania dróg moczowych. Jest to lek refundowany, który dostępny jest w dwóch wariantach - z konserwantami, w opakowaniach po 10 tub (w każdej z nich 30 g żelu) lub bez konserwantów, pakowany po 10 jednodawkowych strzykawek (w każdej 10 g żelu).
W szufladach szwedzkich aptek nie zastaniemy leku Lotensin. Co ciekawe, są dostępne leki z tą samą substancją czynną - benazeprylem - lecz tylko te przeznaczone dla zwierząt (w dawce 5 mg lub 20 mg).
Novo-Helisten Depot stosowany w immunoterapii uczuleń na roztocza nie jest co prawda zarejestrowany w Szwecji, dostępne są jednak inne preparaty zawierające alergeny roztoczy. Do apteki sprowadzić można zastrzyki Alutard, zarówno w wersji podstawowej, jak i podtrzymującej. W tych samych wskazaniach stosuje się również tabletki podjęzykowe Acarizax, które są refundowane. Co ciekawe, oba te preparaty są również zarejestrowane w Polsce.
Lek Onglyza dostępny jest na szwedzkim rynku nie tylko w dawce 5 mg (która jest zarejestrowana w Polsce), lecz również w niższej 2,5 mg. Obie z nich można otrzymać w aptekach (zazwyczaj na zamówienie), każdą w dwóch wielkościach opakowań (28 lub 98 sztuk). Jest to lek refundowany, lecz tylko w specjalnych wskazaniach.
W Szwecji zarejestrowanych jest kilka zamienników preparatu Pioglitazone Bioton w dawce 45 mg i opakowaniach po 98 tabletek. Wymienić tutaj można Pioglitazone Accord oraz Teva. Są one refundowane, lecz również tylko w specjalnych wskazaniach. Pomimo niskiej dostępności leku w tej dawce w aptekach, istnieje możliwość sprowadzenia go z hurtowni.
Plaquenil jest w Szwecji lekiem refundowanym, dostępnym w opakowaniach po 100 tabletek. Lek ten znajduje się w asortymencie zdecydowanej większości aptek, bez problemu da się go również zamówić w hurtowniach.
Szczepionka Priorix zarejestrowana jest w Szwecji jedynie w opakowaniu po 10 fiolek. Apteki rzadko kiedy mają ten lek na stanie. Można sprowadzić go na zamówienie, aczkolwiek w ograniczonej ilości.
Ribomunyl, którego produkcja w Polsce została już zakończona, nie jest i prawdopodobnie nigdy nie był zarejestrowany w Szwecji.
W Szwecji nie jest zarejestrowany Seasonique, ani też żaden inny preparat antykoncepcyjny o przedłużonym schemacie stosowania.
W aptekach po drugiej stronie Bałtyku nie znajdziemy żelu do oczu Solcoseryl, jak również pozostałych produktów tej marki.
Monowalentna szczepionka przeciw tężcowi, a taką właśnie jest Tetana, była niegdyś w szwedzkich aptekach, lecz aktualnie nie jest już produkowana.
Dostępne są jedynie szczepionki poliwalentne (np. błonica-tężec czy błonica-tężec-krztusiec). W przypadku zranienia, które stwarza ryzyko zakażenia tężcem, rodzaj szczepionki dobiera się w zależności od tego, ile czasu upłynęło od ostatniego szczepienia na tę chorobę. Na oddziałach ratunkowych większych szpitali dostępne są również preparaty zawierające przeciwciała przeciwtężcowe, sprowadzane drogą importu docelowego, których nie można kupić w aptece. Co ciekawe, na szwedzkim rynku funkcjonuje szczepionka zawierająca sam toksoid tężcowy, lecz jest ona przeznaczona dla koni.
W Szwecji, podobnie jak w Polsce, tabletki Zoely nie są refundowane. Zarejestrowane opakowanie to 3 zestawy po 28 tabletek (również z importu równoległego). Lek zniknął z szuflad aptecznych pomiędzy lutym a kwietniem tego roku. Jako powód podawany jest tymczasowy brak u producenta. Dostawa przewidywana jest pod koniec września, lecz data ta może jeszcze ulec przesunięciu.
Źródła
- Strona internetowa Szwedzkiej Agencji Produktów Leczniczych;
- FASS - baza infromacji na temat dostępnych w Szwecji produktów leczniczych oraz ich dostępności w aptekach;
- 1177 Vårdguiden (Przewodnik Opieki Zdrowotnej 1177) - szwedzka baza danych na temat zdrowia, opieki zdrowotnej oraz wytycznych w leczeniu chorób;
- Strona internetowa Sköldkörtelförbundet ("Związku Tarczycowego"), zrzeszającego osoby cierpiące na choroby tarczycy;
- Wytyczne dotyczące immunoterapii alergenowej obowiązujące w Skanii;
- Strona internetowa Szwedzkiej Agencji Żywności;
- Schemat postępowania w przypadku ryzyka zakażenia tężcem przy zranieniach, opublikowany w Przewodniku Opieki Zdrowotnej dla Regionu Sztokholmskiego.