Jak prawidłowo wykonać inhalację?

Jakie inhalatory można kupić w aptece?

W aptece dostępne są różnego rodzaju inhalatory. Są to urządzenia służące do podawania leków w formie wziewnej. Sama inhalacja jest pojęciem bardzo ogólny. Może dotyczyć wdychania gorących par roztworów z olejkiem eterycznym lub przyjmowania dawki leku za pomocą inhalatora. Dostępne w aptece inhalatory mają postać gotowych urządzeń z lekiem (np. Aspulmo, Salmex, Symbicort) lub nebulizatorów służących do zmieniania zawiesiny w mgiełkę do inhalacji (np. Microlife NEB 200 tłokowy, Diagnostic Pro Mesh). Wśród urządzeń gotowych wyróżniamy inhalatory ciśnieniowe i proszkowe, które różnią się sposobem "upakowania" leku oraz metodą wykonania inhalacji. 

Inhalatory ciśnieniowe (MDI) z dozownikiem potocznie nazywane są fajkami. Urządzenia te składają się z pojemnika pod ciśnieniem zawierającego substancję leczniczą oraz gaz (zwykle HFA – tetrafluoroetan, rzadziej CFC – związki freonowe) i ustnika z mechanizmem uwalniającym lekarstwo. Tego typu inhalatory zaprojektowane są w taki sposób, aby przy naciśnięciu uwolnić określona dawkę leku.

Inhalatory proszkowe (DPI) od ciśnieniowych różnią się tym, że zawierają suchą substancję leczniczą, zwykle w kapsułce. Podczas nebulizacji dochodzi do przebicia lub skruszenia kapsułki bądź otoczki leku i jego uwolnienia w komorze. Lek zostaje zdeponowany w płucach podczas wdechu (zostaje zaciągnięty siłą wdechu). Dostępnych jest kilka typów inhalatorów proszkowych: aerolizer, turbohaler, handihaler, novolizer, dysk. Niektóre inhalatory proszkowe DPI pozwalają na ustawienie dawki (wielkości dawki).

Do podawania leków w postaci zawiesiny służą nebulizatory. Sam nebulizator jest częścią inhalatora - to mały pojemnik, którego zadaniem jest przeprowadzenie roztworu bądź zawiesiny leku w postać aerozolu (za pomocą sprężonego powietrza - inhalator pneumatyczny lub energii ultradźwięków - inhalator ultradźwiękowy). Ponieważ nebulizator służy do wykonania inhalacji, pojęcia nebulizator i inhalator stosowane są w codziennym języku wymiennie. 

Jak używać inhalatora ciśnieniowego?

Inhalatory ciśnieniowe np. Ventolin, Atrovent N mają postać aluminiowego pojemnika z lekiem zamkniętego w plastikowym urządzeniu z dozownikiem. W celu przyjęcia dawki leku, należy:

• przed pierwszym użyciem sprawdzić, czy inhalator działa; energicznie wstrząsnąć inhalatorem, wcisnąć dozownik i uwolnić jedną dawkę leku w powietrze; jeśli inhalator nie był używany tydzień lub dłużej, należy wstrząsnąć inhalatorem i uwolnić dwie dawki leku w powietrze,

• przed każdym użyciem wstrząsnąć inhalatorem kilka razy, aby zapewnić równomierne wymieszanie leku w inhalatorze,

• wykonać głęboki wydech; tak głęboki, jak to tylko możliwe,

• włożyć ustnik do ust i objąć go szczelnie wargami,

• natychmiast po rozpoczęciu wdechu przez usta nacisnąć inhalator w celu uwolnienia leku, a następnie kontynuować spokojny, głęboki wdech,

• wstrzymać oddech, wyjąć inhalator z ust i zdjąć palec z nasady inhalatora, następnie wykonać spokojny wydech,

• po użyciu przetrzeć inhalator wilgotną ściereczką; nie wolno wyjmować metalowego pojemnika z plastikowej obudowy w czasie czyszczenia inhalatora ani w innych sytuacjach.

W przypadku zwłaszcza małych dzieci i osób starszych, które mogą mieć problem ze skoordynowaniem wdechu z przyjęciem dawki leku, do inhalatora ciśnieniowego można dołączyć specjalną komorę inhalacyjną - spejser. Wówczas po uwolnieniu dawki leku, wdycha się opary za pomocą specjalnej maseczki. 

Jak stosować inhalator proszkowy?

Inhalator proszkowy np. Symbicort Turbuhaler, Seretide Dysk należy stosować w następujący sposób:

• załadować dawkę leku - w zależności od inhalatora przekręcić pokrętło do oporu (typu Turbuhaler) lub przesunąć palcem osłonkę do oporu (typu Dysk); dawka leku będzie załadowana, gdy usłyszymy charakterystyczne kliknięcie, po przebiciu kapsułki z lekiem,

• umieścić ustnik inhalatora delikatnie między zębami, zamknąć usta (objąć ustnik wargami) i wykonać maksymalnie głęboki i maksymalnie natężony wdech przez usta,

• następnie wstrzymać oddech, wyjąć inhalator z ust i wykonać spokojny wydech,

• pamiętać, iż ilość leku zawarta w jednej dawce inhalacyjnej jest bardzo mała, dlatego po inhalacji smak leku może nie być odczuwalny; jednakże, jeżeli pacjent postępuje zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania, może mieć pewność, że dawka leku została przyjęta i lek znajduje się w płucach,

• po każdej inhalacji przepłukać usta wodą (wody nie należy połykać), pozwala to zminimalizować ryzyko zakażeń jamy ustnej.

Jak zrobić nebulizację?

Choć inhalator pneumatyczny i ultradźwiękowy różnią się metodą wytwarzania aerozolu (o czym pisaliśmy już tutaj) sposób, w jaki wykonujemy inhalację jest bardzo podobny.

Aby poprawnie wykonać nebulizację, należy:

• przed pierwszym użyciem umyć dokładnie maseczkę (jeśli z nebulizatora korzysta kilka osób, każda powinna mieć swoją własną maseczkę),

• wstrząsać ampułkę z lekiem przez co najmniej 10 sekund, aby wymieszać zawiesinę i aby lek nie został na dnie ampułki,

• jeśli podczas jednorazowej inhalacji stosujemy pół ampułki leku, pozostałą część należy zawinąć folią aluminiową, schować w ciemnym miejscu i zużyć w ciągu 12 godzin,

• maseczkę założyć tak, aby ściśle przylegała do twarzy, obejmując usta i nos; u starszych dzieci i dorosłych zamiast maseczki można zastosować ustnik (najczęściej dołączony w zestawie do nebulizatora); pozwala to zminimalizować straty leku (używając maseczki tracisz około 20% leku) oraz uniknąć nadkażeń spojówek oczu,

• oddychać powoli i głęboko,

• gdy mgiełka przestanie wylatywać z maseczki, należy zakończyć inhalację,

• po zakończonej inhalacji trzeba zawsze umyć i wysuszyć maseczkę oraz pojemnik, do którego był wlewany lek,

• w przypadku inhalatora ultradźwiękowego wyjąć baterię z urządzenia, jeśli nie będzie ono używane przez dłuższy czas.

O czym warto pamiętać wykonując inhalację?

• Przed zastosowaniem każdego inhalatora, należy dokładnie przeczytać ulotkę i zapoznać się z techniką inhalacji,.

• Do nebulizatora nie należy wlewać olejków eterycznych. Nebulizator rozbija cząsteczki płynu na dużo mniejsze rozmiary niż kropla pary – przez to olejki docierają głębiej do płuc, co może spowodować gwałtowny skurcz oskrzeli i oskrzelików i w skrajnym przypadku, szczególnie u dziecka uduszenie.

• Po każdej inhalacji należy umyć zęby i wypłukać jamę ustną, zmniejsza to ryzyko rozwoju zakażeń grzybiczych. 

• Jeśli temperatura na zewnątrz jest niska, nie należy wychodzić na dwór przez min. godzinę po wykonaniu nebulizacji. 

• Przed zakupem inhalatora warto zastanowić się, kto będzie go stosował i jakie leki będziemy podawać - w innym naszym artykule podpowiadamy Jaki inhalator wybrać?

W leczeniu jakich chorób samodzielnie możemy sięgnąć po inhalator? 

Ponieważ infekcje górnych dróg oddechowych, zwłaszcza u dzieci są niezwykle powszechne, większość rodziców prędzej czy później musi zaopatrzyć się w nebulizator. Wówczas pediatra doradzi kiedy i jaki lek należy podać. Jeśli jednak osobę dorosłą dopadnie katar lub kaszel, możemy również skorzystać z inhalatora wykorzystując środki dostępne w aptece bez recepty. 

W leczeniu zapalenia zatok i przy katarze sprawdzą się roztwory o działaniu nawilżającym (np. Gilbert NaCl 0,9%, Nebu-Dose Hialuronic). Pomogą oczyścić nos, odblokują zatoki i nawilżą błony śluzowe. 

W kaszlu suchym również można stosować inhalacje o działaniu nawilżającym. Natomiast w przypadku mokrego, odrywającego się kaszlu sprawdzą się hipertoniczne roztwory soli (np. Nebu-Dose Hipertonic, Marimer Inhalation), które mają działanie obkurczające i ułatwiają usuwanie zalegającej wydzieliny. Dodatkowo poprawiają komfort oddychania poprzez zmniejszanie lepkości śluzu, co również udrażnia drogi oddechowe.